[ప్రముఖ చైల్డ్ సైకాలజిస్ట్ ఐ.పి.సుహాసిని గారు సంచిక పాఠకుల కోసం ‘పిల్లల పెంపకంలో నూతన దృక్పథం’ అనే ఫీచర్ అందిస్తున్నారు.]
డిజిటల్ అరెస్ట్ గురించి విన్నారా? మీ పిల్లల్ని ఈ డిజిటల్ అరెస్ట్ నుంచి ఎలా సేవ్ చేయాలి?
ఇంటర్నెట్ – ప్రపంచం ఈరోజు శరవేగంగా అభివృద్ధి చెందటానికి ముఖ్య కారణం ఇంటర్నెట్ కాదనలేము కదా. కానీ అదే సమయంలో అప్రమత్తంగా వాడకపోతే, ప్రమాదాలకు కూడా కారణం అవుతుంది. గడిచిన కొన్ని సంవత్సరాలుగా, సైబర్ నేరగాళ్లు పిల్లలను టార్గెట్ చేస్తూ కొత్త మోసాలను రూపొందిస్తున్నారు. తాజాగా వెలుగులోకి వచ్చిన ‘డిజిటల్ అరెస్ట్’ అనే స్కామ్, ఇప్పుడు తల్లిదండ్రులను, పిల్లలను భయపెడుతోంది. పిల్లల కాన్ఫిడెన్స్ ని దెబ్బతీసేలాగా మారింది.
డిజిటల్ అరెస్ట్ స్కామ్ అంటే ఏమిటి? ఇది ఎలా పనిచేస్తుంది?
ఈ స్కామ్ చాలా మోసపూరితంగా పనిచేస్తుంది. పిల్లలు లేదా యువత ఏదైనా వెబ్‌సైట్‌ని బ్రౌజ్ చేస్తున్నప్పుడు, లేదా ఫ్రీ గేమ్స్, యాప్స్ డౌన్‌లోడ్ చేస్తున్నప్పుడు అకస్మాత్తుగా ఒక స్క్రీన్ లాక్ సందేశం కనిపిస్తుంది.
📌 స్కామ్ స్టెప్స్:
✔ స్క్రీన్ సడన్‌గా ఫ్రీజ్ అవుతుంది.
✔ స్క్రీన్‌పై “మీరు నిషేధిత వెబ్‌సైట్‌ను ఉపయోగించారు, మీ డివైస్ లాక్ అయింది” అనే మెసేజ్ వస్తుంది.
✔దానితో పాటు ఒక భారీ జరిమానా (Fine) చెల్లించాల్సిన అవసరం ఉందని, లేదంటే మీపై లీగల్ చర్యలు తీసుకుంటామని బెదిరిస్తారు.
✔ ఇది నిజమేనని అనుకుని, భయపడిన పిల్లలు తల్లిదండ్రులకు తెలియకుండా సొంతంగా డబ్బు పంపే అవకాశం ఉంది.
✔ కొన్ని సందర్భాల్లో, పర్సనల్ డేటా హ్యాక్ చేయడానికి కూడా ప్రయత్నిస్తారు.
ఈ స్కామ్ పూర్తిగా భయం, గిల్ట్, మరియు అవగాహన లేకపోవడాన్ని వాడుకొని అమలు చేస్తారు. చిన్నారులు, యువతలు ఈ వలలో పడిపోవడానికి ప్రధాన కారణాలు:
- భయం & గిల్టీ ఫీలింగ్ – పిల్లలు తాము నిజంగానే తప్పు చేశామని అనుకుంటారు. తల్లిదండ్రులకు చెప్పకుండా సమస్యను తామే పరిష్కరించుకోవాలని చూస్తారు.
- టెక్నికల్ అవగాహన లేకపోవడం – తల్లిదండ్రుల మాదిరిగా పిల్లలకు సైబర్ మోసాలపై అవగాహన ఉండదు.
- తొందరపడి నిర్ణయాలు తీసుకోవడం – వెంటనే సమస్యను పరిష్కరించాలి అనే ఆలోచన వల్ల స్కామర్స్ చెప్పిన పద్ధతిలో డబ్బు చెల్లించేస్తారు.
- సీక్రసీ & సోషల్ ప్రెజర్ – తల్లిదండ్రులకు చెప్పకూడదనే భావనతో ఉంటారు, అందుకే సొంతంగా డబ్బు పంపించే అవకాశం ఉంటుంది.
తల్లిదండ్రులుగా మీ పిల్లల్ని ‘డిజిటల్ అరెస్ట్’ స్కామ్ నుంచి ఎలా కాపాడాలి?
పిల్లలు ఏదైనా సందేహాస్పదమైన మెసేజ్ లేదా అలర్ట్ వస్తే, తల్లి-తండ్రులకు వెంటనే చెప్పాలని అలవాటు చేయాలి. ‘తప్పు చేశానేమో’ అనే భయం, ‘నా ఫోన్ ఆపివేస్తారేమో’ అనే అశంక వల్ల పిల్లలు తల్లిదండ్రులకు చెప్పకపోవచ్చు. అందుకే తల్లిదండ్రులుగా మిమ్మల్ని నమ్మేలా ఒక స్నేహపూర్వక వాతావరణం కల్పించండి.
- పిల్లలతో రెగ్యులర్‌గా సైబర్ మోసాల గురించి డిస్కషన్ చేయండి. వారిని నేరుగా తప్పుపట్టకుండా, నెమ్మదిగా అవగాహన కలిగించండి. ఉదాహరణకు,
👉 అసలు స్కామ్స్ అంటే ఏంటి, అవి ఎలా పని చేస్తాయి, వాటిని ఎవరు చేస్తారు?
👉 నీ ఫ్రెండ్స్ ఎవరైనా ఇలాంటి మెసేజ్‌ల గురించి మాట్లాడారా, వగైరా లాంటివి.
ఇలా మీరు వాళ్లతో సరదాగా మాట్లాడితే, మీరు ఎలా స్కాం కాల్స్ ని ఫేస్ చేస్తున్నారు ఎలా వాటిని హ్యాండిల్ చేస్తున్నారు కూడా చెప్తూ ఉంటే, పిల్లలు మీతో ఈ విషయాలను షేర్ చేయటానికి భయపడరు.
- పిల్లలకు సైబర్ భద్రతా (Cyber Safety) విషయాలు నేర్పండి. ఇంటర్నెట్ క్యాఫేలు, పబ్లిక్ వైఫై, ఇతర అసురక్షిత నెట్‌వర్క్‌లను ఉపయోగించవద్దని చెప్పండి. “అనుమానాస్పద లింక్‌లు క్లిక్ చేయవద్దు అని చెప్పండి” – “Congratulations! You Won a Prize!” లాంటి లింక్‌లు ఎంత ప్రమాదకరమో వారికి వివరంగా చెప్పండి. పిల్లలు చిన్న వయస్సులోనే తమ పాస్‌వర్డ్‌లు పబ్లిక్‌గా చెప్తారు. వారిని పాస్‌వర్డ్‌ల ప్రాముఖ్యత గురించి చైతన్యవంతం చేయండి. అలాగే తరచుగా పాస్‌వర్డ్‌లు మార్చే అలవాటు చేయండి. ఒకవేళ, పిల్లలు స్కామ్‌కు గురైతే భయపడకుండానే దీన్ని తల్లిదండ్రులకు లేదా టెక్నికల్ సపోర్ట్ టీమ్‌కు చెప్పేలా అలవాటు చేయండి.
- ఇంటర్నెట్ వాడకంపై నియంత్రణ (Parental Control) పెట్టండి. మీ పిల్లలు వాడే అన్ని గ్యాడ్జెట్స్ మీద పేరెంట్‌ల్ కంట్రోల్స్ అమలు చేయండి.
📌 Windows & Mac లో Family Safety టూల్స్ ఉపయోగించండి.
📌 Google Safe Search & YouTube Kids Mode సెటప్ చేయండి.
📌 Android & iOS లో ‘Screen Time’ & ‘Digital Wellbeing’ టూల్స్ ఉపయోగించండి.
- కనీసం వారం ఒకసారి పిల్లల బ్రౌజింగ్ హిస్టరీ చెక్ చేయండి. పిల్లలు ఎలాంటి వెబ్‌సైట్లను చూస్తున్నారో స్నేహపూర్వకంగా తెలుసుకోండి. వారి వయసును తగిన వెబ్సైట్లని చూడడం కోసం వాళ్ళని కరెక్ట్ గా గైడ్ చేయండి. పిల్లలకు ఎప్పుడూ ట్రస్టెడ్ వెబ్‌సైట్లు మాత్రమే వాడాలని నేర్పండి. నెమ్మదిగా వారే టెక్నికల్‌గా తెలివిగా ఉండేలా ప్రోత్సహించండి.
- ఆన్‌లైన్ ట్రాన్సాక్షన్లు చేసేందుకు అనుమతించవద్దు. పిల్లలకు అనవసరంగా డిజిటల్ పేమెంట్స్ చేసే స్వేచ్ఛ ఇవ్వకూడదు. వారి డెబిట్/క్రెడిట్ కార్డుల లింక్‌ను ఆటో-ఫిల్‌గా ఉంచకూడదు. పిల్లలు ఎప్పుడైనా డబ్బు పంపించాల్సి వస్తే, ముందుగా మీ అనుమతి తీసుకోవాలని చెప్పండి.
- పిల్లల డివైస్‌లను టెక్నికల్‌గా రక్షించండి. యాంటీ వైరస్ సాఫ్ట్‌వేర్ ఇన్‌స్టాల్ చేయండి. అప్‌డేటెడ్ సెక్యూరిటీ సిస్టమ్స్‌ను వినియోగించండి. ఇంటర్నెట్లో ఏదైనా అసాధారణం అనిపించినా, వెంటనే తల్లిదండ్రులకు చెప్పేలా అలవాటు చేయండి.
- పిల్లల స్క్రీన్ టైమ్ తగ్గించండి. స్క్రీన్ మీద ఎక్కువ సమయం గడిపితే, పిల్లలు స్కామ్ల బారిన పడే అవకాశాలు ఎక్కువగా ఉంటాయి. వారిని ఆఫ్‌లైన్ యాక్టివిటీస్ (గేమ్స్, క్రీడలు, బుక్స్, మ్యూజిక్) పట్ల ఆసక్తి కలిగించేలా చూడండి. వాళ్ళు ఇంటర్నెట్లో ఎంత తక్కువ టైం గడిపితే అంత తక్కువ స్కామ్ల బారిన పడే అవకాశం ఉంటుంది.
తల్లిదండ్రులుగా పిల్లల భద్రతపై శ్రద్ధ పెట్టడం, వారిని అవగాహన కలిగించడం, ఆన్‌లైన్ నడవడికపై సరైన మార్గనిర్దేశం చేయడం మన బాధ్యత. పిల్లలను పూర్తిగా డిజిటల్ ప్రపంచం నుండి వేరుచేయడం అసంభవమే, కానీ వారిని తెలివిగా, జాగ్రత్తగా ఆన్‌లైన్‌లో ఎలా మెలగాలో నేర్పించడం మన చేతిలో ఉంది.
💡 సురక్షితమైన ఇంటర్నెట్ వాడకం పిల్లల భవిష్యత్తును ప్రభావితం చేస్తుంది.
💡 కంట్రోల్ కంటే కనెక్ట్ అవ్వండి – నిఘా కంటే నమ్మకం పెంచండి!
💡 మీ పిల్లల భద్రతను కాపాడటానికి ఈ విషయాలు మిగిలిన తల్లిదండ్రులకు కూడా తెలియజేయండి.
ఇంటర్నెట్‌ను ఒక సాధనంగా మార్చుకుంటే ఇది వరంగా మారుతుంది. కానీ అవగాహన లేకుండా వాడితే అది శాపంగా మారే ప్రమాదం ఉంది. అందుకే, మీ పిల్లల భవిష్యత్తును రక్షించడానికి ఇప్పుడు నుండే సరైన చర్యలు తీసుకోండి!
(వచ్చే వారం మరో టాపిక్‌తో కలుద్దాం)
ఐ.పి. సుహాసిని గారు కిడ్స్ అండ్ పేరెంట్స్ లైఫ్ కోచ్‌గా పని చేస్తున్నారు. చైల్డ్ సైకాలజిస్ట్. పేరెంటింగ్ బ్లాగర్, యూట్యూబర్. పేరెంట్స్ కోసం వాట్సప్‍లో ఒక ఫ్రీ కమ్యూనిటీ నడుపుతున్నారు. ఆ కమ్యూనిటీ లింక్ Simplified Parenting with Suhasini. వారిని mommyshravmusings@gmail.com అనే మెయిల్ ఐడిలో సంప్రదించవచ్చు.