[ప్రముఖ చైల్డ్ సైకాలజిస్ట్ ఐ.పి.సుహాసిని గారు సంచిక పాఠకుల కోసం ‘పిల్లల పెంపకంలో నూతన దృక్పథం’ అనే ఫీచర్ అందిస్తున్నారు.]
చిన్న చిన్న పనుల ద్వారా పిల్లల్లో ఇలా స్వతంత్రతను పెంపొందించగలం!!
సుమన్ అనే 10 ఏళ్ల అబ్బాయి. ప్రతిరోజూ స్కూల్‌కి వెళ్ళే ముందు, అమ్మ అతని బ్యాగ్ రెడీ చేస్తుంది, లంచ్‌బాక్స్ ప్యాక్ చేస్తుంది, యూనిఫారమ్ ఇస్త్రీ చేసి ఇస్తుంది. సుమన్‌కి ఏం చేయాలన్నా అమ్మే ముందుగానే చూసేస్తుంది. మొదట్లో ఇది సులభంగానే అనిపించింది. కానీ ఒకరోజు అమ్మ అనారోగ్యంతో పడకగదిలో ఉండిపోయింది. సుమన్‌కి స్కూల్‌కి వెళ్లడమే కష్టమైంది – బ్యాగ్ ఎక్కడుందో, షూస్ ఎక్కడ ఉన్నాయో, లంచ్ ఎలా తీసుకెళ్ళాలో అతనికి అర్థం కాలేదు.
ఇది చూసి అమ్మకు అర్థమైంది: “నా కొడుకు పుస్తకాలు చదవడంలో తెలివిగా ఉన్నాడు కానీ చిన్న పనులు చేసుకోవడంలో స్వతంత్రంగా లేడు.”
స్వతంత్రత అంటే ఏమిటి, అది ఎందుకు అవసరం??
స్వతంత్రత అనేది పిల్లలు తమ వయస్సుకు తగ్గ పనులు తమంతట తాము చేసుకోవడం. చిన్న చిన్న విషయాలు – జుట్టు దువ్వుకోవడం, షూలేస్ కట్టుకోవడం, బ్యాగ్ రెడీ చేసుకోవడం, తమ వస్తువులు చూసుకోవడం – ఇవి పిల్లల్లో ఆత్మవిశ్వాసం పెంచుతాయి.
మనమందరం తల్లిదండ్రులుగా పిల్లలకు అన్నీ సౌకర్యాలు, సహాయం ఇవ్వాలని అనుకుంటాము. కానీ ప్రతి చిన్న పని మనమే చేస్తుంటే, పిల్లలు బాధ్యత తీసుకోవడాన్ని, నిర్ణయాలు తీసుకోవడాన్ని నేర్చుకోలేరు. స్వతంత్రత అంటే కేవలం “నేనే చేస్తాను” అనే గర్వం కాదు. అది పిల్లల్లో ఆత్మవిశ్వాసం, బాధ్యత, సమస్య పరిష్కార నైపుణ్యం పెంపొందించే బలమైన పునాది.
ఉదాహరణకు:
- ఒక చిన్నారి తన స్కూల్ బ్యాగ్ తానే సర్దుకోవడం ప్రారంభిస్తే, ఏ పుస్తకం ఎప్పుడూ అవసరమవుతుందో ఆలోచిస్తుంది. ఇది చిన్న నిర్ణయం అయినా, ఇది ఆలోచించే అలవాటు పెంచుతుంది.
- 10–12 ఏళ్ల పిల్లలు తమ ఖర్చులను (pocket money) ప్లాన్ చేసుకుంటే, వారు ధనముపై అవగాహన సాధిస్తారు. ఇది భవిష్యత్తులో ఆర్థిక బాధ్యతలు తీసుకునే శక్తిని ఇస్తుంది.
పిల్లల్లో స్వతంత్రత పెంపొందితే:
- ఆత్మవిశ్వాసం పెరుగుతుంది: “నేను చేసాను” అనే భావన వారిని మరింత ధైర్యంగా చేస్తుంది. చిన్న చిన్న పనులు తామే చేయగలిగినప్పుడు పిల్లల్లో “నేను కూడా చేయగలను” అనే భావన వస్తుంది.
ఉదాహరణకి: డిన్నర్ టేబుల్‌పై ప్లేట్లు పెట్టడం, గ్లాసుల లో నీళ్లు పెట్టడం, ఇలా ఇంటి పనుల్లో హెల్ప్ చేయటం, లేదు తమ గది తామే సర్దుకోవడం వంటివి చేస్తే వారికి నేను కూడా చేయగలను ఒక అని ఒక గర్వ భావం కలుగుతుంది. ఈ గర్వం ఆత్మవిశ్వాసానికి దారి తీస్తుంది.
- తప్పిదాల నుంచి నేర్చుకోవడం అలవాటు అవుతుంది – ఒకసారి తప్పు చేసినా, మళ్లీ ప్రయత్నించే ఉత్సాహం వస్తుంది.
ఉదాహరణకి: 7 ఏళ్ల కిరణ్ ప్రతిరోజు తన స్కూల్ బ్యాగ్ను అమ్మ సిద్ధం చేసేది. ఒక రోజు అమ్మ ఆ పనిని కిరణ్‌కే అప్పగించింది. మొదటి రెండు రోజులు పుస్తకం మర్చిపోయాడు, హోంవర్క్ మర్చిపోయాడు. కానీ 3–4 రోజుల్లో కిరణ్ తనకు తానే లిస్ట్ తయారు చేసుకుని, బ్యాగ్ ప్యాక్ చేయడం అలవాటు చేసుకున్నాడు.
- జీవిత నైపుణ్యాలు (Life Skills) సహజంగా వస్తాయి – సమస్యల పరిష్కారం, సమయాన్ని ప్లాన్ చేయడం, ఇతరులపై ఆధారపడకపోవడం. వంటలో సహాయం చేయడం, డబ్బు ఎలా ఖర్చు చేయాలో నేర్చుకోవడం వంటి పనులు పిల్లలకు జీవితాంతం ఉపయోగపడే నైపుణ్యాలు ఇస్తాయి.
ఉదాహరణకి – షాపింగ్‌కి తీసుకెళ్లి చిన్న చిన్న లెక్కలు వేయమని చెప్తే, పిల్లలు డబ్బు విలువ అర్థం చేసుకుంటారు.
- బాధ్యత తీసుకోవడం అలవాటు అవుతుంది – తమ పనులు తామే చేయడం వలన, కుటుంబంలో సహకారం అనే విలువను నేర్చుకుంటారు. స్వతంత్రత అంటే కేవలం పనులు తామే చేయడం కాదు, తమ తప్పులను అంగీకరించడం, దిద్దుకోవడం కూడా.
ఉదాహరణకి: హోంవర్క్ మర్చిపోయినప్పుడు, కారణాలు చెప్పకుండా తాము గుర్తుంచుకోవడం నేర్చుకుంటే, అది వారికి బాధ్యత గుణం పెంచుతుంది.
- తల్లిదండ్రుల మీద ఆధారపడకుండా స్వతంత్రంగా ఎదగడం – ప్రతి తల్లిదండ్రి ఒక రోజు తమ పిల్లలు తమ decisions తీసుకునేలా, జీవితాన్ని స్వతంత్రంగా నడిపించేలా చూడాలనుకుంటారు. ఇది ఒక్కసారిగా జరగదు. చిన్న వయసు నుంచే చిన్న పనుల్లో స్వతంత్రత ఇస్తే పిల్లలు పెద్దయ్యాక తల్లిదండ్రుల వెనుక మాత్రమే చూడకుండా, ధైర్యంగా ముందుకు సాగుతారు.
చిన్నప్పటినుండే పిల్లల్లో స్వతంత్రత పెంపొందిస్తే, వారు భవిష్యత్తులో ఎలాంటి సవాళ్లను ధైర్యంగా ఎదుర్కొనే సమతుల్య వ్యక్తిత్వం కలిగినవారిగా ఎదుగుతారు.
స్వతంత్రతను చిన్న పనుల ద్వారా ఎలా పెంపొందించాలి?
పిల్లలలో స్వతంత్రత ఒక్కసారిగా రాదు. అది ఒక్కో చిన్న పనిని చేయించుకుంటూ, ఒక్కో అనుభవం ద్వారా పెరిగిపోతూ వస్తుంది. తల్లిదండ్రులు చాలా సార్లు “పిల్లలు చిన్నవాళ్లే కదా, ఇవి ఎలా చేస్తారు?” అని అనుకుని పనులు మానేసి తాము చేస్తారు. కానీ ఇలా చేస్తే పిల్లలకు ఆత్మవిశ్వాసం పెరిగే అవకాశమే తగ్గిపోతుంది. అందుకే చిన్న చిన్న పనుల నుంచే మొదలు పెట్టాలి.
1. వయస్సుకు సరిపోయే పనులు ఇవ్వండి
- 5-7 ఏళ్ల పిల్లలు: ఆట బొమ్మలు సర్దుకోవడం, యూనిఫాం ఫోల్డ్ చేయడం, టేబుల్‌పై ప్లేట్లు పెట్టడం
- 8-10 ఏళ్ల పిల్లలు: స్కూల్ బ్యాగ్ రెడీ చేయడం, బూట్లు పాలిష్ చేయడం, పుస్తకాలు క్రమంగా పెట్టుకోవడం
- 11-13 ఏళ్ల పిల్లలు: స్వయంగా స్నాక్ తయారు చేసుకోవడం, దుస్తులు వాషింగ్ మెషీన్‌లో వేయడం
- 14+ ఏళ్ల వారు: చిన్న షాపింగ్ లిస్ట్‌తో కొనుగోలు చేయడం, ఫోన్ బిల్లులు/లైట్ బిల్లులు ఆన్‌లైన్‌లో పేమెంట్ చేయడం
2. తప్పులు చేయనివ్వండి
- పిల్లలు మొదటిసారి తప్పులు చేస్తారు – బాక్స్ సరిగా మూయకపోవచ్చు, డ్రెస్ తలకిందులుగా వేసుకోవచ్చు. కానీ అదే వారికి నిజమైన నేర్చుకునే అవకాశం.
3. ప్రశంసించండి – కానీ పనికే కాదు, ప్రయత్నానికి
- “బాగా చేశావు” అని చెప్పడం సరిపోదు.
- “నువ్వు నీ బ్యాగ్ తానే సర్దుకోవడం చాలా మంచి ప్రయత్నం. అది నీకు ఆత్మవిశ్వాసాన్ని ఇస్తుంది” అని చెప్పండి.
చిన్న చిన్న ఉదాహరణలు (రోజువారీ జీవితంలో)
- మార్కెట్ షాపింగ్: చిన్న షాపింగ్ లిస్ట్‌తో కూరగాయలు కొనిపించండి.
- హోం రూటీన్: తన బెడ్ తానే సర్దుకోవడం అలవాటు చేయించండి.
- పర్సనల్ కేర్: జుట్టు సర్దుకోవడం, వాటర్ బాటిల్ నింపుకోవడం పిల్లలే చేసుకోవాలి.
- సెల్ఫ్ మేనేజ్మెంట్: హోమ్‌వర్క్/ప్రాజెక్ట్‌లలో మొదటి డ్రాఫ్ట్ తానే చేయాలి.
తల్లిదండ్రులు చేయకూడని పొరపాట్లు:
పిల్లల్లో స్వతంత్రతను పెంపొందించడం అంటే వారికి “మనం చెప్పినట్లు చేసుకోవాలి” అని బలవంతపెట్టడం కాదు. చాలా సార్లు, మనం చేసే కొన్ని చిన్న తప్పులు, పిల్లల్లో ధైర్యాన్ని, ఆత్మవిశ్వాసాన్ని తగ్గిస్తాయి.
1. ప్రతి పనిలో జోక్యం చేసుకోవడం
ఉదాహరణకు – చిన్న వయసులోనే పిల్లవాడు తన బూట్ల లేసులు కట్టడానికి ప్రయత్నిస్తుంటాడు. అది సరిగ్గా రాకపోయినా, తల్లిదండ్రులు వెంటనే “నేనే చేస్తా, నీకు రాదు” అని చేసి పెడతారు. ఇలా చేస్తే పిల్లలో “నేను చేయలేను” అనే భావన పెరుగుతుంది.
👉 గుర్తుంచుకోవాల్సింది: పిల్లలు తప్పులు చేస్తూ నేర్చుకుంటారు.
2. తప్పు చేస్తే బాగా తిట్టేయడం
పిల్లవాడు మొదటిసారి గ్లాసులో నీళ్లు పోస్తుంటే కొద్దిగా జారిపోతుంది. అప్పుడు “నువ్వు ఏ పని బాగా చేయలేవు” అని తిట్టేస్తే, వారు మళ్లీ ప్రయత్నించడానికి భయపడతారు.
👉 గుర్తుంచుకోవాల్సింది: తప్పును నేర్చుకునే అవకాశంగా చూపాలి.
3. పనులు వారి కోసం తామే చేయడం
చాలా తల్లిదండ్రులు ప్రేమతోనే ఇలా చేస్తారు – “నా బిడ్డకు కష్టం రాకూడదు” అని ఆలోచించి, బ్యాగ్ సర్దడం, హోం వర్క్ చెక్ చేయడం, బట్టలు ఎంచి పెట్టడం అంతా తామే చేస్తారు. కానీ దీని వలన పిల్లల్లో బాధ్యతాభావం పెరగదు.
👉 గుర్తుంచుకోవాల్సింది: పిల్లలు తమ పనులు తామే చేసుకోవడంలో గర్వపడతారు.
4. ఇతర పిల్లలతో పోల్చడం
“చూడూ నీ స్నేహితుడు ఇప్పటికే స్వతంత్రంగా ఉంటాడు, నువ్వు ఎందుకు చేయలేవు?” అని పోల్చడం వలన పిల్లలో తక్కువ భావన కలుగుతుంది.
👉 గుర్తుంచుకోవాల్సింది: ప్రతి పిల్లాడు తన రీతిలో నేర్చుకుంటాడు.
5. అతి నియంత్రణ
“ఇది తాకకూడదు, అదీ చెయ్యకూడదు” అంటూ ప్రతి చిన్న విషయమూ నియంత్రించడం వలన పిల్లల్లో నిర్ణయం తీసుకునే సామర్థ్యం తగ్గిపోతుంది.
👉 గుర్తుంచుకోవాల్సింది: పిల్లలకు స్వతంత్రంగా నిర్ణయాలు తీసుకునే అవకాశం ఇవ్వాలి.
ముగింపు:
ప్రతి తల్లిదండ్రుల కల ఒకటే – తమ పిల్లలు ఆత్మవిశ్వాసం కలిగినవారు, బాధ్యతగలవారు, జీవితంలో ఏ పరిస్థితినైనా ధైర్యంగా ఎదుర్కొనగలవారు కావాలి. ఈ స్వప్నానికి ఆరంభం చాలా చిన్న పనుల ద్వారా జరుగుతుంది. పిల్లలకి “నువ్వు చేయగలవు” అనే నమ్మకాన్ని ఇవ్వడం, వారికి అవకాశం ఇవ్వడం, కొంచెం తడబడినా తోడుగా నిలబడడం – ఇవే వారిని భవిష్యత్తులో నిజమైన స్వతంత్ర వ్యక్తులుగా తీర్చిదిద్దుతాయి.
మనసులో పెట్టుకోవాల్సిన విషయం ఏమిటంటే – స్వతంత్రత అంటే తల్లిదండ్రుల నుండి దూరమవ్వడం కాదు, కానీ బాధ్యతతో ఎదగడం.
తల్లిదండ్రులు చూపే ప్రేమ, మార్గదర్శకత్వం, సహనం – ఇవన్నీ పిల్లల స్వతంత్ర యాత్రలో బలమైన అడుగులుగా మారతాయి.
(వచ్చే వారం మరో టాపిక్‌తో కలుద్దాం)
ఐ.పి. సుహాసిని గారు కిడ్స్ అండ్ పేరెంట్స్ లైఫ్ కోచ్‌గా పని చేస్తున్నారు. చైల్డ్ సైకాలజిస్ట్. పేరెంటింగ్ బ్లాగర్, యూట్యూబర్. పేరెంట్స్ కోసం వాట్సప్‍లో ఒక ఫ్రీ కమ్యూనిటీ నడుపుతున్నారు. ఆ కమ్యూనిటీ లింక్ Simplified Parenting with Suhasini. వారిని mommyshravmusings@gmail.com అనే మెయిల్ ఐడిలో సంప్రదించవచ్చు.