[ప్రముఖ చైల్డ్ సైకాలజిస్ట్ ఐ.పి.సుహాసిని గారు సంచిక పాఠకుల కోసం ‘పిల్లల పెంపకంలో నూతన దృక్పథం’ అనే ఫీచర్ అందిస్తున్నారు.]
మంచి గురువుగా తల్లిదండ్రులు – ఇంటి నుంచే విలువల బోధన
ప్రతి సంవత్సరం సెప్టెంబర్ 5న మనం ఉపాధ్యాయ దినోత్సవం జరుపుకుంటాము. జ్ఞానాన్ని పంచే గురువులను స్మరించుకుంటూ, వారి కృషిని గౌరవిస్తూ జరుపుకునే ఈ రోజుకి ప్రత్యేకమైన ప్రాముఖ్యత ఉంది. అయితే నిజానికి, పిల్లలకు మొదటి గురువులు ఎవరు? తల్లిదండ్రులే. పసి మాటల నుంచి మొదలుకుని, జీవన పాఠాల వరకు – అన్నింటినీ పిల్లలు తల్లిదండ్రుల నుంచి నేర్చుకుంటారు. మన పెద్దలు చెప్పినట్లు “మొదటి గురువు తల్లి, మొదటి దేవుడు తండ్రి”.
తల్లిదండ్రులు ఎందుకు మొదటి గురువులు?
మన సంస్కృతిలో “మాతృదేవో భవ, పితృదేవో భవ, ఆచార్యదేవో భవ, అతిథిదేవో భవ” అని శాస్త్ర వాక్యం తరతరాలుగా పఠించబడుతోంది. దీని అర్థం ఏమిటంటే – మన జీవితంలో తల్లి దేవత సమానురాలు, తండ్రి దేవుడు సమానుడు, ఆచార్యుడు దేవత రూపం, అతిథి దేవుని ప్రతినిధి అని భావించాలి.
పిల్లలకు మొదటగా చూపించే గారబం, వినిపించే మాధుర్యమైన మాట, పంచే ప్రేమ అన్నీ తల్లిదండ్రుల నుంచే వస్తాయి. పసి కళ్లతో వారు చూసే మొదటి ప్రపంచం తల్లి ముఖం, పసి చెవులతో వింటే మొదటి శబ్దం తండ్రి పలుకులు. అందుకే వారు పిల్లలకు దేవతలుగా భావించబడ్డారు.
- తల్లి: పిల్లకు భౌతిక శరీరమే కాదు, సంస్కారం కూడా ఇస్తుంది. తల్లే మొదటి గురువుగా పిల్లకు ఆత్మీయత, విలువలు, కరుణ, సహనం నేర్పుతుంది.
- తండ్రి: పిల్లలకు రక్షణ, ధైర్యం, బాధ్యత నేర్పిస్తాడు. తండ్రి చూపే మార్గమే పిల్లల జీవన దిశను నిర్ణయిస్తుంది.
- గమనిక: తల్లి ప్రేమతో, తండ్రి శిక్షణతోనే పిల్లలు సమతుల్యమైన వ్యక్తిత్వాన్ని సొంతం చేసుకుంటారు.
తల్లిదండ్రులు చేసే ప్రతి చర్య ఒక పాఠమే అవుతుంది. తల్లి పొరపాటు చేస్తే క్షమాపణ చెప్పడం ద్వారా నిజాయితీని నేర్పుతుంది; తండ్రి కష్టపడి పనిచేస్తే క్రమశిక్షణను చూపిస్తాడు. అందుకే పిల్లల దృష్టిలో తల్లిదండ్రులు కేవలం పెద్దవాళ్లు కాదు – జీవన పాఠాలు నేర్పే గురువులు, మార్గం చూపే దేవతలు, అని మన సంస్కృతిలో మనకు నేర్పించే మొట్టమొదటి పాఠం.
ఉదాహరణ:
ఒక చిన్నారి తన తల్లిని మార్కెట్ నుంచి వచ్చినప్పుడు పార్కు వద్ద ఉన్న వృద్ధ భిక్షుకుడికి ఆహారం ఇస్తూ గమనించాడు. “అమ్మా, నువ్వు ఎందుకు నీ ఆహారం పంచుకున్నావు?” అని అడిగితే తల్లి స్నేహపూర్వకంగా నవ్వి, “దేవుడు ఇచ్చినది పంచుకున్నప్పుడే మన ఆనందం రెట్టింపు అవుతుంది” అని సమాధానం ఇచ్చింది. ఆ చిన్న సంఘటన ఆ బిడ్డ మనసులో కరుణ, పంచుకోవాలనే విలువలు ఎప్పటికీ ముద్రించాయి.
ఇంటి నుంచే విలువల బోధన:
పాఠశాలల్లో పుస్తకాల జ్ఞానం, గణితం, విజ్ఞానం నేర్పిస్తారు. కానీ జీవనంలో నిజంగా నడిపించే విలువలు మాత్రం ఇంటి నుంచే వస్తాయి. ఇంట్లోనే పిల్లలు చూసేది, విన్నది, అనుభవించినదే వారి మనసులో విత్తనాలుగా నాటుకుపోతుంది.
1. నిజాయితీ & నిజం
పిల్లలకు సత్యవంతతను నేర్పించడంలో తల్లిదండ్రులు చేసే చిన్న చర్యలే గొప్ప పాఠాలవుతాయి.
🌿 ఉదాహరణ: ఒక తల్లి బస్ టికెట్ కండక్టర్ తప్పుగా చిల్లర ఎక్కువ ఇచ్చినప్పుడు వెంటనే తిరిగి ఇచ్చింది. పక్కనే ఉన్న బిడ్డ అడిగాడు – “అమ్మా, మనకే లాభం కదా? ఎందుకు తిరిగి ఇచ్చావు?” తల్లి నవ్వుతూ చెప్పింది – “అది మన డబ్బు కాదు, నిజం చెప్పడం వల్లే మన మనసు ప్రశాంతంగా ఉంటుంది.” ఆ చిన్న సంఘటన ఆ పిల్ల మనసులో నిజాయితీ విలువను గాఢంగా నాటింది.
2. గౌరవం & అనుభూతి
ఇంటి వాతావరణం పిల్లలకు పెద్దలను గౌరవించడం, సహానుభూతి చూపడం నేర్పుతుంది.
🌿 ఉదాహరణ: ఒక బాలుడు తన తండ్రి ప్రతిరోజూ ఇంటి సహాయకురాలిని కృతజ్ఞతతో “ధన్యవాదాలు” అని పలకడం గమనించేవాడు. ఒక రోజు ఆ చిన్నవాడు తన స్నేహితుడికి కూడా అదే విధంగా “ధన్యవాదాలు” అన్నాడు. స్నేహితుడు ఆశ్చర్యపోతే, ఆ బిడ్డ గర్వంగా చెప్పాడు – “నా నాన్న ఎప్పుడూ గౌరవంగా మాట్లాడుతాడు, నేనూ అలానే చేస్తాను.” ఇలా తల్లిదండ్రుల ప్రవర్తన పిల్లల్లో గౌరవం పట్ల ఆచరణగా మారుతుంది.
3. క్రమశిక్షణ & బాధ్యత
రోజువారీ అలవాట్లలోనే క్రమశిక్షణ, బాధ్యత పాఠాలు దాగి ఉంటాయి.
🌿 ఉదాహరణ: ఒక అమ్మ తన 10 ఏళ్ల కుమారుడికి ప్రతిరోజూ పాఠశాలకు వెళ్ళే ముందు తన స్కూల్ బ్యాగ్ తానే సర్దుకోవాలని అలవాటు పెట్టింది. మొదట్లో చిన్న వాదనలు జరిగాయి, కానీ క్రమంగా ఆ బాలుడు తన పనులు తానే చేసుకోవడం అలవాటు చేసుకున్నాడు. కొన్నేళ్ల తరువాత, హయ్యర్ స్కూల్లో ఉన్నప్పుడు, అతను తన పనుల్లో తానే ముందుండటం వల్ల గురువులు కూడా ప్రశంసించారు. ఆ చిన్న బాధ్యతా పాఠం అతని స్వతంత్రతకు బలమైన పునాది అయింది.
4. సంస్కృతి & సంప్రదాయాలు
పిల్లలకు మన సంస్కృతి, సంప్రదాయాలు చెప్పడం కూడా తల్లిదండ్రులే మొదటి గురువులు.
🌿 ఉదాహరణ: వినాయక చవితి రోజున ఒక తండ్రి తన కూతురికి మట్టి గణపతిని తయారు చేయడంలో సహాయం చేశాడు. ఆ సమయంలో ఆమెకు చెప్పాడు – “మన గణపతి మట్టితో తయారవుతాడు, తిరిగి నీటిలో కలుస్తాడు. దీని అర్థం ఏమిటంటే, మనమూ ప్రకృతి భాగమే, దానిని కాపాడాలి.” చిన్న వయసులోనే ఆ కూతురి మనసులో ప్రకృతి పట్ల గౌరవం, పర్యావరణ అవగాహన మొదలయ్యాయి.
ఇలా ప్రతిరోజూ జరిగే చిన్న సంఘటనలే పిల్లల మనసులో పెద్ద పాఠాలుగా మిగులుతాయి.
తల్లిదండ్రులు చెప్పే మాటల కంటే, చూపే ఉదాహరణలు జీవితాంతం గుర్తుండే బోధలవుతాయి.
తల్లిదండ్రులు అనుసరించాల్సిన మార్గాలు:
ఇంటి నుంచే విలువల బోధన జరగాలంటే, తల్లిదండ్రులు చూపించే ప్రవర్తనే పిల్లలకు ప్రత్యక్ష పాఠ్యపుస్తకం అవుతుంది. “చూసి నేర్చుకోవడం” అనే గుణం పిల్లల్లో సహజం. అందుకే తల్లిదండ్రులు ఏం మాట్లాడుతున్నారు, ఏం చేస్తున్నారు అన్నది పిల్లలు గమనించి అనుసరిస్తారు. కాబట్టి తల్లిదండ్రులు అనుసరించాల్సిన కొన్ని ప్రధాన మార్గాలు ఇవి:
1. మాట-మానసికత-మాటల సమన్వయం
తల్లిదండ్రులు ఏమి చెబుతున్నారు, ఏమి ఆచరిస్తున్నారు అన్నది ఒకేలా ఉండాలి. ఉదాహరణకు,
- పిల్లలకు “నిజం చెప్పాలి” అని చెబుతూ, టెలిఫోన్లో “ఇంట్లో లేను అని చెప్పు” అని చెప్పడం వల్ల పిల్లల్లో గందరగోళం కలుగుతుంది.
- నిజాయితీని బోధించాలంటే, చిన్న విషయాల్లోనూ నిజాన్ని ఆచరించడం ద్వారా మాత్రమే వారు అది నేర్చుకుంటారు.
2. సహనం మరియు శాంతి ప్రదర్శన
పిల్లలు తప్పులు చేస్తారు, కోపం తెప్పించే పనులు చేస్తారు. కానీ తల్లిదండ్రులు ఎల్లప్పుడూ అరిచి గద్దించకూడదు.
- ఉదాహరణకు, ఒక చిన్నారి గ్లాసు కింద పడేసి పగులగొడితే, “నీ వల్లే ఇల్లు చెత్తగా మారింది” అని మందలించడం కంటే, “అలాంటివి జరుగుతాయి, కానీ జాగ్రత్తగా ఉండాలి” అని అర్థమయ్యేలా చెప్పడం మంచిది.
- ఇలా చేస్తే పిల్లల్లో భయం కాకుండా, బాధ్యత పెరుగుతుంది.
3. స్వయంగా సమయం కేటాయించడం
పిల్లలకు విలువలను చెప్పడమే కాదు, ఆ విలువలను అనుభవించడానికి సమయం ఇవ్వాలి.
- ఉదాహరణకు, “పుస్తకాలు చదవాలి” అని చెప్పే బదులు, తల్లిదండ్రులు పిల్లలతో కలిసి రోజుకు 15 నిమిషాలు చదవడం అలవాటు చేస్తే, పిల్లలు ఆ అనుభవం ద్వారా చదువుపై ప్రేమ పెంచుకుంటారు.
- అదే విధంగా “మనుషులకి సహాయం చేయాలి” అని చెప్పడం కంటే, ఒకరోజు కుటుంబమంతా కలిసి అనాథాశ్రమానికి వెళ్ళి చిన్నపాటి సహాయం చేయడం ద్వారా పిల్లలు విలువను లోతుగా గ్రహిస్తారు.
4. సానుకూల దృక్పథం
పిల్లలు చేసే ప్రతీ పనిలో తప్పులను మాత్రమే చూపించడం కాకుండా, వారి ప్రయత్నాన్ని గుర్తించి ప్రోత్సహించాలి.
- ఉదాహరణకు, పరీక్షలో మొదటి ర్యాంక్ రాకపోయినా, “నువ్వు బాగా కష్టపడ్డావు, ఇంకొంచెం క్రమశిక్షణతో ఉంటే ఇంకా బాగా సాధిస్తావు” అని ప్రోత్సహిస్తే పిల్లలు నిరుత్సాహం కాకుండా మరింత శ్రమిస్తారు.
5. సమాజానికి ఆదర్శం చూపడం
తల్లిదండ్రులు సమాజంలో ఎలా ప్రవర్తిస్తారో పిల్లలు అలాగే నేర్చుకుంటారు.
- బస్‌లో వృద్ధులకు సీటు ఇచ్చే అలవాటు ఉన్న తల్లిదండ్రులను చూసి పిల్లలు స్వయంగా పెద్దలకు గౌరవం ఇవ్వడం నేర్చుకుంటారు.
- చెత్తను రోడ్డు మీద పడేయకుండా చెత్త బుట్టలో వేస్తే, అది కూడా పిల్లలకు ఒక విలువైన పాఠమే.
మొత్తానికి, తల్లిదండ్రులు మాటలతో మాత్రమే కాదు, తమ జీవన శైలితో, ఆచరణలతో పిల్లలకు “ప్రాక్టికల్ గురువులు” కావాలి. అప్పుడు మాత్రమే ఇంటి నుంచే జరిగే విలువల బోధన ప్రభావవంతంగా ఉంటుంది.
ఆధునిక కాలంలో సవాళ్లు:
ప్రస్తుతం మనం జీవిస్తున్న ఆధునిక యుగం తల్లిదండ్రులకు ఎన్నో సవాళ్లను విసురుతోంది. టెక్నాలజీ, సోషల్ మీడియా, వేగంగా మారుతున్న జీవనశైలి, పనిలో ఒత్తిడులు – ఇవన్నీ కలిపి ఇంట్లో పిల్లలతో గడపడానికి సమయాన్ని తగ్గిస్తున్నాయి. ఫలితంగా పిల్లలు ఎక్కువ సమయం గాడ్జెట్లలో, టీవీ, మొబైల్ లేదా వీడియో గేమ్స్‌లో గడుపుతున్నారు.
ఇది క్రమంగా పిల్లలలో సహనం తగ్గడం, తక్షణ ఫలితాలను ఆశించడం, పెద్దలను గౌరవించకపోవడం వంటి సమస్యలకు దారి తీస్తోంది.
సులభమైన పరిష్కారాలు:
ఈ సవాళ్లను అధిగమించడం అసాధ్యం కాదు. కాస్త జాగ్రత్తగా, కాస్త చైతన్యంతో తల్లిదండ్రులు మార్గం చూపగలరు.
- సమయం కేటాయించడం – రోజుకు కనీసం 20 నిమిషాలు అయినా పిల్లలతో కూర్చొని మాట్లాడడం, వారిని విన్నపుడు గౌరవంగా వినడం చాలా ముఖ్యం. ఈ 20 నిమిషాలే వారి జీవితంపై శాశ్వత ప్రభావం చూపగలవు.
- సాధారణ అలవాట్లు – ఉదయం నమస్కారం చేయించడం, తల్లిదండ్రులను గౌరవించడం, చిన్న చిన్న పనులు చేయించడం (ఉదా: పుస్తకాలు సర్దుకోవడం, నీళ్లు తేవడం) వంటి చిన్న విలువలు కూడా పెద్ద మార్పు తీసుకొస్తాయి.
- గాడ్జెట్ వినియోగానికి హద్దులు – పిల్లలకు గాడ్జెట్ సమయాన్ని పరిమితం చేసి, బదులుగా వారితో ఆటలు ఆడటం, పుస్తకాలు చదవటం, కథలు వినిపించడం ద్వారా విలువలు సహజంగా నేర్పించవచ్చు.
- చిన్నచిన్న రోజువారీ విలువల పాఠాలు – ఉదాహరణకు:
-
- ఆహారం వృథా కాకుండా తినడం.
- ఇంటి పనిలో చిన్న సహాయం చేయడం.
- పండుగ రోజుల్లో పెద్దలను కలసి ఆశీర్వాదం తీసుకోవడం
- పిల్లలతో సంభాషణ – వారు ఏం అనుకుంటున్నారో అడగాలి, వారి మాట మధ్యలో కత్తిరించకుండా వినాలి. ఈ చిన్న అలవాటు వల్ల పిల్లలు తల్లిదండ్రులను స్నేహితులుగా భావిస్తారు.
- మోడల్‌గా నిలవడం – పిల్లలు చెప్పింది వినకపోయినా, చూసింది మాత్రం వెంటనే అనుసరిస్తారు. కాబట్టి తల్లిదండ్రులు నిజాయితీగా, సహనంతో, గౌరవంగా ప్రవర్తిస్తే, అది పిల్లలకు బలమైన పాఠం అవుతుంది.
ఉదాహరణకు, ఒక తండ్రి ఎప్పుడూ ఇంట్లో వృద్ధులను గౌరవంగా పలకరించడం, వారికి సాయం చేయడం చేస్తే, పిల్లలు కూడా సహజంగా అదే విలువను అవలంబిస్తారు.
మొత్తం మీద, ఈ కాలంలో సవాళ్లు ఉన్నప్పటికీ, తల్లిదండ్రుల చైతన్యం, చిన్న మార్పులు, ప్రేమతో కూడిన సంభాషణ వలన పిల్లలకు విలువలు బోధించడం కష్టమనిపించదు.
తల్లిదండ్రులు కేవలం పిల్లలకు ఆహారం, దుస్తులు, విద్యను అందించే వారు మాత్రమే కాదు. వారు పిల్లలకు జీవన మార్గదర్శకులు. మనం పాఠశాలల్లో నేర్చుకునే పాఠ్యాంశాలు పిల్లల బుద్ధిని తీర్చిదిద్దుతాయి. కానీ ఇంట్లో తల్లిదండ్రుల ప్రవర్తన, వారి మాటలు, చూపే ఆదర్శాలు పిల్లల హృదయాన్ని, ఆత్మను, విలువలను తీర్చిదిద్దుతాయి.
ఇది కేవలం పుస్తకంలో రాసిన సిద్ధాంతం కాదు. ప్రతి రోజు గడిచే చిన్న చిన్న సందర్భాలు – భోజనానికి ముందు కృతజ్ఞత చెప్పడం, తప్పు జరిగితే అంగీకరించడం, పెద్దలను గౌరవించడం, చిన్నవారిని ఆదరించడం, నిజాయితీతో నిలబడటం – ఇవన్నీ పిల్లల జీవితంలో విలువల పాఠాలుగా నిలుస్తాయి.
మొదటి వెలుగు తండ్రి చూపులోనిది.
విలువలు నేర్పే ఇల్లు మొదటి పాఠశాల,
జ్ఞానం పంచే గురువు రెండో ఆలయం.
మార్గం చూపే వాడు దేవుడే కాదు,
మన చుట్టూ ఉన్నవారే దేవతలు.
(వచ్చే వారం మరో టాపిక్‌తో కలుద్దాం)
ఐ.పి. సుహాసిని గారు కిడ్స్ అండ్ పేరెంట్స్ లైఫ్ కోచ్‌గా పని చేస్తున్నారు. చైల్డ్ సైకాలజిస్ట్. పేరెంటింగ్ బ్లాగర్, యూట్యూబర్. పేరెంట్స్ కోసం వాట్సప్‍లో ఒక ఫ్రీ కమ్యూనిటీ నడుపుతున్నారు. ఆ కమ్యూనిటీ లింక్ Simplified Parenting with Suhasini. వారిని mommyshravmusings@gmail.com అనే మెయిల్ ఐడిలో సంప్రదించవచ్చు.