పిల్లల పెంపకంలో నూతన దృక్పథం-24

[ప్రముఖ చైల్డ్ సైకాలజిస్ట్ ఐ.పి.సుహాసిని గారు సంచిక పాఠకుల కోసం ‘పిల్లల పెంపకంలో నూతన దృక్పథం’ అనే ఫీచర్ అందిస్తున్నారు.]

మీరు మాట్లాడుతున్న తీరు పిల్లల వ్యక్తిత్వాన్ని ప్రభావితం చేస్తోంది!

తల్లిదండ్రుల మాటలు పిల్లల హృదయాలను ముద్రించిన ముద్రలు. ఒక్కో మాట వెనక ప్రేమ ఉంటే అది శక్తివంతమైన ప్రేరణగా మారుతుంది. కోపం, విమర్శ, పోలికల మాటలు వెనక నిరాశ ఉంటే, అవి పిల్లల ఆత్మవిశ్వాసాన్ని ముక్కలుగా చేసేస్తాయి. మన మాటలు ఒక పునాదిగా, పిల్లల వ్యక్తిత్వ నిర్మాణంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తాయి.

మాటల వెనుక మంత్రం: ఎందుకు ముఖ్యమవుతాయి?

పిల్లలు చిన్నగా ఉన్నప్పుడు, వాళ్లు తమ గురించి తమకు చెప్పిన మాటల ఆధారంగానే భావిస్తారు. “నీకు ఇది రాదు”, “ఎందుకు అర్థం చేసుకోవడం లేదు?” వంటి వ్యాఖ్యలు వారిని తక్కువగా భావించేటట్లు చేస్తాయి. అసలు విషయం ఏమిటంటే, పిల్లల మెదడు అభివృద్ధి చెందుతున్న సమయంలో తల్లిదండ్రుల మాటలు ‘అభిప్రాయం’గా కాకుండా ‘నిజం’లా స్వీకరిస్తారు.

ఒక చిన్న ఉదాహరణ: ఒక బాలుడు గణితంలో తక్కువ మార్కులు తెచ్చుకున్నాడు. తల్లిదండ్రులు “నీకు గణితం తట్టదు, బాగా చదవలేవు” అని చెప్పారు అనుకోండి. ఇది ఆ బిడ్డకు ఒక లేబుల్ అయిపోతుంది. పైగా అది ఒక నమ్మకంగా మారుతుంది. ఇకపై గణితం అంటే భయం, అసమర్థత అనే భావన కలుగుతుంది.

మీరు మాట్లాడే తీరు ఎలా ప్రభావితం చేస్తుంది?

మీ ప్రతి మాటలోని మీ ప్రేమ కనిపిస్తూ ఉంటే, పిల్లల్లో ఆత్మవిశ్వాసం పెరుగుతుంది. మీ అభిప్రాయాన్ని వ్యక్తపరుస్తూ ప్రేమతో, సహనంతో మాట్లాడండి.

1. మాటల ఒత్తిడి: పిల్లలపై ఎక్కువ ఒత్తిడిగా ఉండే మాటలు – “ఎంత సేపటికి చేస్తావు?”, “నీ స్నేహితుడు చూడే, ఎంత బాగా చేసాడు?” లాంటి పోలికలు పిల్లల్లో తక్కువతన భావనను పెంచుతాయి.
2. ధ్వని తీరు (Tone): అదే మాట మృదువుగా చెప్పినా, కోపంగా అరిచినా, అర్థం వేరేలా ఉంటుంది. ఉదాహరణకి – “ఇది మనం ఇంకోసారి ప్రయత్నిద్దాం” అనే మాటను ఓపికగా, ప్రేమతో చెప్పితే, అది ఆశ కలిగిస్తుంది. అదే మాటను ఉక్కిరిబిక్కిరిగా, తొందర పెడుతున్నట్టు, అరుస్తూ చెప్పితే, తిట్టినట్లుగా అనిపిస్తుంది.
3. శరీర భాష: మాటలతో పాటు ముఖంలోని హావభావాలు, చేతుల ఊపులు పిల్లలపై ప్రభావం చూపుతాయి. మాటలు మృదువుగా ఉన్నా, మన ముఖంలో చిరాకు ఉంటే, పిల్లలు గందరగోళంలో పడతారు.

ఆలోచించి మాట్లాడే అలవాటు పెంచుకోండి:

పిల్లలతో సంబంధాన్ని బలంగా చేయాలంటే వారి భావాలను అర్థం చేసుకోవడం, ప్రశాంతంగా స్పందించడం ముఖ్యమైనవి. ఉదాహరణకి, పిల్లలు భయంగా లేదా నిరాశగా ఉన్నప్పుడు, “నన్ను నమ్ము, మనం కలిసి సమస్యను పరిష్కరిద్దాం” అన్న మాట వారికి అండగా నిలుస్తుంది. పిల్లల మనసుకు దగ్గరగా వెళ్లాలంటే మన మాటలలో హృదయం ఉండాలి.

తల్లిదండ్రులు ఎప్పటికైనా శాంతంగా ఉండడం కష్టమే. కానీ పిల్లలతో మాట్లాడేటప్పుడు కొన్ని ప్రశ్నలు మనం మనల్ని మనమే అడగాలి:

• నేను ఇప్పుడేమైనా బాధ కలిగించేలా మాట్లాడుతున్నానా?
• నా మాటలు ప్రోత్సాహకరంగా ఉన్నాయా?
• పిల్లల్లో స్వీయవిశ్వాసం పెరిగేలా ఉన్నాయా?

ఇలాంటి ఆలోచనలు మన మాటలను దిద్దుకునే అవకాశం ఇస్తాయి. అందుకే, మీరు:

• వ్యక్తిత్వాన్ని కాకుండా ప్రవర్తనను విమర్శించండి:

“నీవు ఎంత సొమ్మసిల్లిపోయావు?” అనే మాట కన్నా “ఈ పని ఒక్కసారిగా గమనించి చెయ్యగలిగితే బాగుండేది కదా” అనే వాక్యం మంచిది.

• ఆశావహ పదజాలం ఉపయోగించండి:

“ఈసారి తప్పిందు, కానీ నువ్వు ప్రయత్నిస్తున్నావు – ఇది నాకు ఆనందం ఇస్తోంది.” వంటి మాటలు పిల్లల ఆత్మవిశ్వాసాన్ని పెంచుతాయి.

• నిర్ణీతమైన అభిప్రాయాలు ఇవ్వకండి:

“నీవు ఎప్పుడూ ఆలస్యం చేస్తావు” అనే కామెంట్ల బదులు, “ఈసారి సమయానికి సిద్ధమవ్వగలవా?” అని అడగండి.

• మంచి ప్రవర్తనను గుర్తించండి:

పిల్లలు సానుకూలంగా స్పందించే ప్రవర్తనను గమనించి అభినందించండి. “నిన్ను నమ్మి నేర్చుకునే విధంగా మాట్లాడిన తీరు నాకు చాలా నచ్చింది” అని చెప్పండి.

పిల్లలు చాలా సందర్భాల్లో మన మాటలను తమపై ఒత్తిడి అనిపించుకుంటారు. వారికి మార్గనిర్దేశం చేయాలంటే మన అనుభవాలను పంచుకుంటూ చెప్పడం మెరుగైన మార్గం. ఉదాహరణకి, “నాకు చిన్నప్పుడు ఇలాంటిదే జరిగినప్పుడు ఇలా చేసా. నీకు ఇది సహాయపడుతుందేమో చూడు” అని అనడం వారిని ఆలోచనకు దారితీస్తుంది.

ఒక ఉదాహరణ:

ఒక అమ్మాయి స్కూల్ నుంచి వచ్చి, తన క్లాస్లో నెగటివ్ రివ్యూలు వచ్చినట్లు చెబుతుంది. తల్లిదండ్రులు కోపంగా: “ఎంత సేపు మొబైల్లో చూసుకుంటావో, అదే సంగతి” అని రియాక్ట్ అవుతారు.

అలాగే కాకుండా, వారు ఇలా చెబితే: “ఓహ్, ఇది నీకు బాధ కలిగించిందా? మిమ్మల్ని ఎలా సపోర్ట్ చేయాలో చూద్దాం” అంటే, ఆ పిల్లా తల్లిదండ్రుల దగ్గర సురక్షితంగా ఫీలవుతుంది.

ముగింపు: మాటలు మారితే మనసులు మారతాయి

ప్రతి మాట ఒక బీజం లాంటిది. అది ప్రేమతో, నమ్మకంతో నాటితే – పిల్లలలో విశ్వాసం, ఆత్మగౌరవం, సామర్థ్యం మొలకెత్తుతాయి. అదే మాటలు విమర్శతో, నిరాసక్తతతో నాటితే – భయం, అనిశ్చితి, అప్రయత్నత కూడా పెరుగుతాయి. మన మాటల శక్తిని తక్కువ అంచనా వేయకండి. మన మాటలే పిల్లల మనస్సులో తమ విలువలని అద్దంలా చూపిస్తాయి.

మన కళ్ల ముందే వారి భవిష్యత్తు నిర్మితమవుతోంది. అందులో మన పాత్ర మాటల రూపంలో అత్యంత కీలకం. ఒక తల్లిదండ్రిగా, మనం ఎప్పుడూ సరైనదే మాట్లాడుతామా అన్న ప్రశ్న కన్నా.. “నేను మాట్లాడిన మాటలు పిల్లలో సానుకూల భావోద్వేగాలు కలిగించాయా? లేక దిగులుగా మార్చాయా?” అనే ప్రశ్నను మనసులో నిలుపుకోవాలి.

మన మాటలు పిల్లల వ్యక్తిత్వాన్ని ఎలా నిర్మిస్తున్నాయో గుర్తించండి. వారికి పక్కన నిలిచి మాట్లాడండి, పైనుండి ఆదేశించకండి. వారి భావాల్ని గౌరవించండి, ప్రశ్నలకు సమాధానాలివ్వండి, ఆత్మవిశ్వాసానికి గుండెతట్టింపు లాంటిది మాటలు. అవి ఎదుగుదలకు గాలి, వెలుతురు లాంటివి.

(వచ్చే వారం మరో టాపిక్‌తో కలుద్దాం)