పిల్లల పెంపకంలో నూతన దృక్పథం-17

[ప్రముఖ చైల్డ్ సైకాలజిస్ట్ ఐ.పి.సుహాసిని గారు సంచిక పాఠకుల కోసం ‘పిల్లల పెంపకంలో నూతన దృక్పథం’ అనే ఫీచర్ అందిస్తున్నారు.]

ఆషాఢ మాసం విశిష్టత – పిల్లలకు కథలుగా చెప్పండి

ఆషాఢ మాసం అని చెబితే చాలుని తెలుగు ఇంటి వాతావరణం మారిపోతుంది. ఇవే అమ్మవారి ఉత్సవాల కాలం, బోనాల జాతరల సమయం, ప్రతి ఊర్లోని ఆలయాలు శ్రావణ మాసంతో వచ్చే పండగల సీజన్‌కి తయారవడంతో బిజీగా ఉంటాయి. ఈ మాసంలో శుభకార్యాలు జరగకపోయినా, ఆధ్యాత్మికతకు విశేష ప్రాధాన్యం ఉంటుంది. మానవ జీవితంలో శక్తి, ధైర్యం, భక్తి వంటి విలువలను పెంపొందించే అమ్మవారి ఆరాధన ఈ కాలంలో ముఖ్యమైనది.

కానీ నేటి పిల్లలు, ముఖ్యంగా నగరాల్లో పెరిగేవారు, ఈ సాంప్రదాయాలన్నింటికీ దూరంగా జరిగిపోతున్నారు. ‘పాత చింతకాయ పచ్చడి’ అనిపించుకుంటున్నా ఈ ఆచారాలు మనకి అసలైన జీవిత పాఠాలు అందించగలవని మనం ముందుగా ఎందుకు మర్చిపోతున్నాము? మనం మర్చిపోతున్నాం కాబట్టి మన పిల్లలు మన సంస్కృతికి సాంప్రదాయాలకి దూరంగా జరిగిపోతున్నారు. ఈ ఆషాఢ మాసం మనకిచ్చే ప్రత్యేక అవకాశాన్ని వినియోగించుకొని, పిల్లలని మన సంస్కృతికి ఎలా పరిచయం చేయచ్చో చూద్దామా?

ఆషాఢ మాసం విశిష్టత – పిల్లలకు కథలుగా చెప్పండి:

ఆషాఢ మాసం అనేది శుభకార్యాల కోసం కాకుండా, శక్తి ఆరాధనకు, అమ్మవారి విశేషతను గుర్తు చేసుకునే సమయంగా చూస్తారు. తెలంగాణలో ముఖ్యంగా బోనాల ఉత్సవాలు జరుగుతుంటే, ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో చాతుర్మాస్య వ్రతం, వారాహి నవరాత్రులు, మొదలగు వివిధ వర్షాకాలపు వ్రతాలు మొదలవుతాయి.

ఇంతే కాకుండా మన భారతదేశంలోని ప్రతి రాష్ట్రంలోని అమ్మవారి పూజలు ప్రత్యేకంగా జరుగుతాయి ఉదాహరణకి అస్సాంలోని కామాఖ్యా టెంపుల్‌లో జరిగే అంబు ఆచ్చి మేలా, పూరి జగన్నాథ్ టెంపుల్‌లో జరిగే రథయాత్ర మొదలగునవన్నీ ఆషాడ మాసంలోనే జరుగుతాయి.

పిల్లలకి ఈ సంప్రదాయాల పట్ల ఆసక్తి కలిగించాలంటే, వాటిని కథల రూపంలో చెప్పడం అత్యుత్తమ మార్గం. ఆ కథలు వారికి రాత్రి పడుకునే సమయంలోనో లేదు మీ భోజనం సమయంలోనో వినిపించొచ్చు.

శాస్త్రీయంగా ఆషాఢ మాసం & బోనాల విశ్లేషణ:

ఈ మాసం వర్షాకాలానికి ఆరంభ కాలం. గాలిలో తేమ ఎక్కువగా ఉండటం వల్ల శరీరానికి వ్యాధుల ప్రభావం ఎక్కువగా ఉంటుంది. ఆహార పదార్థాలు త్వరగా పాడవడం, శరీర రోగనిరోధకశక్తి తక్కువవడం వంటి విషయాల నేపథ్యంలో శక్తిదేవతలను ఆరాధించడం ఆరోగ్యపరంగానూ, మానసిక స్థైర్యం కోణంలోనూ అనుసంధానమవుతుంది. పిల్లలకు ఈ విషయాన్ని సరళంగా ఇలా చెప్పవచ్చు – “ఈ కాలంలో మన శరీరం బలహీనంగా ఉంటే, అమ్మవారి ఆశీస్సులతో మనలో శక్తి రావాలన్న ఆశయంతో బోనాలు పెడతాం, ప్రత్యేక ఉత్సవాలు చేస్తాము.”

ఈ ఉత్సవాల్లో ప్రసాదానిలలో ఉపయోగించే పదార్థాలు అన్నీ ప్రోబయాటిక్స్, మైక్రో న్యూట్రియెంట్లు కలిగి ఉండి జీర్ణవ్యవస్థను మెరుగుపరుస్తాయి. వర్షాకాలంలో ఎదురయ్యే జీర్ణ సమస్యలకు ఇవి సహాయపడతాయి.

బోనాలలో, మరియు ఇతర ఉత్సవాలలో ఉపయోగించే పసుపు, తెలుపు, ఎరుపు రంగుల పువ్వులు (చామంతి, కనకాంబరం, మొగలి) వాతావరణాన్ని శుభ్రపరచే సుగంధాన్ని కలిగి ఉంటాయి. కొన్ని పువ్వులు దోమలు, క్రిములను దూరం చేస్తాయి. పూజల్లో వీటిని వాడటం వెనుక ప్రకృతికి హితం చేసే జాగ్రత్త ఉంది.

ఈ కాలంలో రైతులు విత్తనాలు వేసే సిద్ధతలో ఉంటారు. వర్షాలు మంచిగా కురవాలని ప్రార్థనగా అమ్మవారి పూజలు నిర్వహిస్తారు. ఊరు మొత్తం కలిసి ఈ ఉత్సవం జరుపుకోవడం జరుపుకోవడం అనేది సామూహిక సంకల్పాన్ని, ప్రకృతిని గౌరవించే ఆధ్యాత్మిక చర్యగా చెప్పవచ్చు.

అంతేకాకుండా ఊరంతా కలిసి ఈ పండగలు జరుపుకోవడం మూలంగా ఒకరితో ఒకరికి సంబంధాలు మెరుగుపట్టంతో ఒకరి కష్టాలకు ఒకరి తోడ్పాటు ఇవ్వడం జరుగుతుంది. దాన్నుంచి మనిషి ఈ ఆనందంగా ఉండటం జరుగుతుంది. ఈ కాలంనాటి పరిభాషలో చెప్పాలి అంటే దీని వల్ల మనిషి మెంటల్ హెల్త్ ఎంతో మెరుగవుతుంది.

చిన్న టిప్:

ఈ విషయాలను పిల్లలకు క్లాసు విషయాలలా చెప్పాల్సిన అవసరం లేదు. అలానే, వారితో మాట్లాడేటప్పుడు ఇలా ప్రశ్నించవచ్చు:

“ఎందుకు అమ్మవారికి పసుపు, మొగలి పువ్వులు పెడతామో తెలుసా?”

“ఈ ఉత్సవాలలో పెడే పదార్థాలు మన ఆరోగ్యానికి ఎలా ఉపయోగపడతాయో చూద్దామా?”

ఈ రకంగా వారికి తెలియకుండానే శాస్త్రం, సంస్కృతి రెండూ కలిసి ప్రయోజనాన్ని ఇవ్వగలవు.

తల్లిదండ్రుల పాత్ర – పిల్లలు చూసేలా నేర్చుకుంటారు:

పిల్లలకు శిక్షణ ఇవ్వాలంటే, వారితో కలిసి చేయడం చాలా అవసరం. పూజా ఏర్పాట్లు, పూల కొనుగోలు, బోనం తయారీ వంటి విషయాల్లో పిల్లలను భాగస్వాములుగా మార్చండి. పూజల్లో పాల్గొనడం, అమ్మవారికి అర్పణలు చేయడం ద్వారా వాళ్లు అనుభవం ద్వారా నేర్చుకుంటారు.

ఈ డిజిటల్ యుగంలో మిగతా రాష్ట్రాల్లో జరిగే ప్రత్యేక పూజలు, ఉత్సవాలు కూడా మనం టీవీల్లో, యూట్యూబ్‌లో చూడవచ్చు కదా. మీరు, మీ పిల్లలతో కలిసి అవి చూడటం మూలంగా మీ పిల్లలకి అక్కడి కల్చరు. వాళ్ల సంప్రదాయాలు తెలిసే అవకాశం ఉంది.

ఆటలుగా, అనుభూతులుగా పిల్లలకు సంస్కృతి బోధన:

పిల్లలకు సంస్కృతిని బోధించాలంటే, అది పాఠంగా కాకుండా – ఒక అనుభవంగా ఉండాలి. ముఖ్యంగా ఆషాఢ మాసం లాంటి ప్రత్యేక కాలాల్లో పిల్లలు ఆటల రూపంలో, కథల రూపంలో, ఊహాశక్తిని ఉపయోగించే పద్ధతుల్లో పెద్దలు చెప్పే విషయాలను మెరుగుగా గుర్తుంచుకుంటారు. ఉదాహరణకి:

1. “Guess the Goddess” – అమ్మవారి పేర్లు ఊహించే ఆట:

• తల్లిదండ్రులు లేదా పెద్దలెవరో అమ్మవారి లక్షణాలను వివరించాలి (ఉదా: “ఈ అమ్మవారు ఎర్ర బట్టలు ధరిస్తారు. పాము అలంకారం ఉంటుంది..”).
• పిల్లలు ఆ వివరాల ఆధారంగా ఏ దేవతో ఊహించాలి – పోచమ్మా? మహంకాళి? ఎల్లమ్మా?
• ఇది ఒక వినోదాత్మక ఆటే కాకుండా, పిల్లలలో స్థానిక దేవతల పట్ల అవగాహన పెంపొందించడానికీ ఉపయోగపడుతుంది.

2. క్రియేటివ్ చిట్కా: దేవతల ఆలయ మోడల్స్ తయారీ :

• కార్డుబోర్డ్, మట్టి లేదా ప్లే-డో ఉపయోగించి అమ్మవారి ఆలయానికి మోడల్ చేయించండి.
• చిన్నచిన్న పుష్పాలతో అలంకరించి, తులసి కట్ట వేయించి ఆటలో మమకారం కలిగించండి.

3. పుస్తకాలు & వ్యక్తిగత కథలు – ఇంటింటా కథల దివ్వెలు:

• తాతయ్యల, బామ్మల నాటి బోనాలు, వానకాలపు అనుభవాలు – ఇవి పిల్లలతో పంచుకోవాలి.
• ప్రతిరోజూ ఒక చిన్న సంస్కృతి గాథను bedtime storyగా వినిపించండి.
• పిల్లలకే చెబండి – “రేపు నువ్వే కథ చెప్తావ్” అని. వారు ఊహించి చెప్పే కథల్లో ఊరూరి శక్తి ఉంటుంది!

ఈ రకమైన ఆటలు, చర్చలు పిల్లల్లో భయంలేని భక్తి, ఆనందభరితమైన అవగాహన, వారసత్వంపై గౌరవం అనే మూడు విలువలు కలిగించగలవు. మనం తరం తరంగా సాగించాలనుకునే సంస్కృతి – ఆటల రూపంలో రాణిస్తే, పిల్లలు దానిని జీవితాంతం మరిచిపోరు.

డిజిటల్ యుగంలో మన సంస్కృతి:

ఈ రోజుల్లో పిల్లలు ఎక్కువగా మొబైల్, టాబ్లెట్, లాప్‌టాప్‌లలోనే ఉండటం మనం చూస్తున్న విషయమే. కానీ అదే టెక్నాలజీని సానుకూలంగా వాడుకుంటే, పిల్లలకు మన సంప్రదాయాలను కొత్త దృక్పథంలో పరిచయం చేయొచ్చు.

ఇక్కడ కొన్ని ఆసక్తికరమైన, తల్లిదండ్రులకు కూడా సాధ్యమైన ఆలోచనలు ఉన్నాయి:

1.Bonalu Reels & Temple Tour Vlogs – Create Together

• పిల్లలతో కలిసి బోనాలు అర్పించే వీడియోలు తీయండి.
• ఆలయాల దగ్గర చిన్న టూర్ లాగా వీడియో తీసి, వాళ్ల చే voice-over చేయించండి:

“ఇది మా ఊరి పోచమ్మ గుడి. ఇక్కడ వానల కోసం ప్రత్యేకంగా పూజలు చేస్తారు..”

2. Family Audio Stories – Tata-Bamma Stories Archive:

• పెద్దవాళ్లతో అమ్మవారి, వానకాలపు ఆచారాల కథలు రికార్డ్ చేయండి.
• ఫోన్‌లో “Aashaadam Stories 2025” అనే పేరుతో ఫోల్డర్ వేసి, వాటిని పిల్లలతో ఆదివారంలు వినండి.

3. Instagram Challenge – #MyAmmavariBonam or something like that:

• పిల్లలతో కలిసి Bonam అలంకరించి, వారి ఫోటో తీసి #MyAmmavariBonam అనే పేరుతో పోస్ట్ చేయండి.
• ఇలా చేస్తే వాళ్లకు కలిగే గౌరవం, జ్ఞాపకాలు జీవితాంతం నిలిచిపోతాయి.

4. Google Earth లో మన ఊరి ఆలయాలు – Explore Together:

• Google Earth లేదా Maps వాడి, పిల్లలతో కలిసి వాళ్ల తాతమామల ఊరిలో ఉన్న అమ్మవారి ఆలయాన్ని వెతకండి.
• “ఇక్కడ నీ తాతయ్య పుట్టాడు. అక్కడ ఉన్న అమ్మవారి ఉత్సవం ఎంతో ప్రసిద్ధి” అని చెప్పండి.

5. YouTubeలో వాడదగిన వీడియోలు – ప్రయోజనంతో వినోదం:

• ప్రామాణికమైన బోనాల పాటలు, అమ్మవారి గీతాలు YouTubeలో వినండి.
• వాటి అర్థం పిల్లలకి వివరించండి. పాటల్లోని పదాలమీద ఫన్ Discussions చెయ్యండి.

ఈ విధంగా టెక్నాలజీని వ్యతిరేకించకుండా, దాన్ని సంస్కృతి ప్రయోజనానికి మలచుకోవడమే నేటి తల్లిదండ్రుల తక్షణ కర్తవ్యం. పిల్లలు ఎక్కడ ఉన్నా, టెక్నాలజీ ఎంత అభివృద్ధి చెందినా, పిల్లలు మన వారసత్వాన్ని అందిపుచ్చుకొని, ఇంకా ముందుకు తీసుకెళ్లడానికి అవసరమైన మార్గాలను మనమే తయారు చేయాలి..

ఆషాఢ మాసం అనేది కేవలం ఆచారాల సమాహారమే కాదు – అది మన పిల్లల హృదయాల్లో భక్తి, బంధం, భావోద్వేగం నాటే సమయం. ఈ మాసాన్ని ఒక శిక్షణ కాలంగా కాకుండా, ఒక సంతోషకరమైన సంస్కృతీ పండుగలా పరిచయం చేస్తే, పిల్లలు దానిని గౌరవంగా, ప్రేమగా స్వీకరిస్తారు.

ఈ ఆషాఢ మాసం పిల్లలతో కలిసి జరుపుకుంటే, అది ఒక్క నెలపాటు కాకుండా – వారి జీవితాంతం పాటు జ్ఞాపకంగా నిలిచే పాఠంగా మారుతుంది.

(వచ్చే వారం మరో టాపిక్‌తో కలుద్దాం)