పిల్లల పెంపకంలో నూతన దృక్పథం-12

[ప్రముఖ చైల్డ్ సైకాలజిస్ట్ ఐ.పి.సుహాసిని గారు సంచిక పాఠకుల కోసం ‘పిల్లల పెంపకంలో నూతన దృక్పథం’ అనే ఫీచర్ అందిస్తున్నారు.]

ప్రతి తల్లి తండ్రి తప్పక తెలుసుకోవలసిన ‘బ్యాక్ టు స్కూల్’ మానసిక ఆరోగ్య చిట్కాలు!!

స్కూలు తెరవంగానే పిల్లలందరూ బ్యాగులు తీసుకొని ఆనందంగా ఎందుకు పరిగెడతారు అని అనుకుంటే అది ఒక పెద్ద పొరపాటు. కొత్త స్కూల్ బ్యాగ్, కొత్త పుస్తకాలు, లంచ్ బాక్సులు కొనుక్కోవడంలో కనిపించిన ఉత్సాహం అవి సర్దుకునేటప్పుడు మన పిల్లల్లో కనిపించడం లేదు అంటే మీ పిల్లలు మనసు స్కూల్కి స్కూల్లో జరిగే మార్పులకి సిద్ధంగా లేదు అని అర్థం.

“అమ్మా, స్కూల్ ఎప్పుడు మొదలవుతుంది?’’ అనే ప్రశ్న వేసిన చిన్నారి, స్కూల్ మొదలయ్యే ముందు రోజు అమ్మ ఇంకా కొన్ని రోజులు స్కూలు సెలవులు ఇస్తే బాగుంటుంది, అని ఏడవడం చూసి, వీళ్లు ఇంట్లో కూర్చుని చక్కగా టీవీలు మొబైల్‌లో చూసుకోవడం అలవాటు పడిపోయి స్కూల్‌కి వెళ్లడానికి లేజీగా ఫీల్ అవుతున్నారు అని అనుకుంటున్నారా? కాదండి –

బ్యాక్ టు స్కూల్ అనేది పిల్లలకు శారీరకంగా కాకుండా, మానసికంగా కూడా ఒక పెద్ద మార్పు.

పాత అనుబంధాలు చర్చల్లోకి వస్తాయి, కొత్త తరగతుల పట్ల ఆందోళన మొదలవుతుంది.

కొత్త గురువులు, కొత్త స్నేహితులు, పరీక్షల భయం – ఇవన్నీ ఒక చిన్నమనసుకి గందరగోళాన్ని కలిగించవచ్చు.

ఈ పరిస్థితుల్లో తల్లితండ్రులుగా మనము మన పిల్లలకి అండగా నిలబడాలి. ఓపిగ్గా వారి మాటలను వింటూ ప్రేమతో వాళ్లలో ఆత్మవిశ్వాసం నింపాలి. అప్పుడే

బ్యాక్ టు స్కూల్ అంటే కేవలం బ్యాగ్ తీసుకుని వెళ్లడమే కాదు..

ఆత్మవిశ్వాసంతో, భయం లేకుండా, కొత్తదాన్ని స్వీకరించే ఓ శాంతమైన మనస్సుతో వెళ్లటం.

ఇందుకు తల్లిదండ్రులగా మన పాత్ర ఎంతో కీలకం. మన బిడ్డల మనోభావాలను గుర్తించి, వారికి మాట్లాడేందుకు వేదిక కల్పించి, మన ఆశ్వాసం వారికో మానసిక అండగా నిలవాలి. అప్పుడే, వారికి, స్కూల్ అనేది భయం కాదని, అది కొత్త అవకాశాలకు గవాక్షమని వారు అర్థం అవుతుంది.

అందుకే, ఈ వ్యాసంలో,

తల్లిగా, తండ్రిగా మనం పిల్లల మానసిక ఆరోగ్యాన్ని ఎలా పట్టించుకోవాలి?

వారికి ఎలా అండగా ఉండాలి?

మొత్తంగా ‘బ్యాక్ టు స్కూల్’ సమయంలో పిల్లల మానసిక ఆరోగ్యాన్ని ఎలా సంరక్షించాలి? అనే విలువైన చిట్కాలను పంచుకుంటాం.

మన బిడ్డ ప్రశాంతంగా, ఆశాజనకంగా స్కూల్ జీవితాన్ని ఆరంభిస్తే – అదే అసలైన తల్లిదండ్రుల విజయమైపోతుంది.

1. పిల్లల భావోద్వేగాలను గమనించండి, వినండి

బ్యాక్ టు స్కూల్ అంటే పిల్లలకు కేవలం కొత్త క్లాసులు మాత్రమే కాదు –

కొత్త ఆందోళనలు, అపరిచితమైనవారి మధ్య ఉండే ఒత్తిడి, పాత అనుబంధాలనూ మర్చిపోవాల్సిన బాధ.

ఈ మార్పు చిన్నవయసులోని పిల్లల నుంచి టీనేజ్ దాటుతున్నవారివరకు అందరికీ భిన్నంగా ప్రభావితం చేస్తుంది.

బ్యాక్ టు స్కూల్ ఆంక్సయిటీకి కనిపించే కొన్ని సామాన్య లక్షణాలు:

• ఇంతవరకూ ఉత్సాహంగా ఉండే పిల్లలు, స్కూల్ పేరుకొస్తే మొహం చిట్లించటం.
• పదేపదే నాకు స్కూలు వద్దు అని చెప్పటం.
• తొందరగా కోపము లేదా ఏడుపు రావడం.
• స్కూల్ టైం కి తలనొప్పులు కడుపు నొప్పులు రావడం.
• ఉదయాన్నే బ్రేక్‌ఫాస్ట్ తినకుండా స్కిప్ చేయటం, మొదలగునవి.

చిన్న సూచన:

“పిల్లల భయం వెనక ఆవేదన ఉంది, ఆవేదన వెనక అర్థం ఉంది.”

మన పని – ఆ అర్థాన్ని వినడం, అర్థం చేసుకోవడం.

ఈ లక్షణాలు కనిపించినప్పుడు, తీవ్రత ఆధారంగా మనం స్పందించాలి. చిన్నవాటిని ప్రేమతో పరిష్కరించవచ్చు; లేదా ఓపికగా వినటం వల్ల కూడా పరిష్కరించవచ్చు; కానీ ఎక్కువ రోజులు కొనసాగితే, స్కూల్ కౌన్సిలర్ లేదా పిల్లల మానసిక నిపుణులను సంప్రదించడం ఉత్తమం.

మీరు మీ పిల్లలతో గడిపే సమయంలో ఈ కింది ప్రశ్నలు అడిగితే వాళ్లలోని భావోద్వేగాలు గురించి మీకు ఒక ఐడియా వస్తుంది:

స్కూల్ స్టార్ట్ అయ్యే ముందే (Preparation Stage):

• ఈ సంవత్సరం స్కూల్‌కి తిరిగి వెళ్లే విషయం గురించి నీకు ఎలాంటి భావాలొస్తున్నాయి?
• ఈసారి స్కూల్లో ఏదైనా కొత్తగా ఉండబోతుందనిపిస్తుందా?
• ఈ ఏడాది స్కూల్‌కి వెళ్లడం మళ్లీ మొదలవ్వడం మీద నీకు ఏం భయంగా అనిపిస్తోంది?
• నువ్వు ఏది గురించి అత్యధికంగా ఆలోచిస్తున్నావు – బస్, టీచర్, ఫ్రెండ్స్, హోంవర్క్, లేక ఇంకేదైనా?

స్కూల్ మొదలైన తర్వాత (Observation Stage):

• ఈ రోజు స్కూల్లో నిన్ను ఆనందపరిచిన 3 విషయాలు ఏవీ?
• ఏమైనా ఇబ్బందిగా అనిపించిన చోట ఉందా నిన్ను?
• నీవు చెప్పలేక మౌనంగా ఉండిపోయిన సంఘటన ఏదైనా జరిగిందా?
• టీచర్ మాట్లాడినప్పుడు నీవు భయపడుతున్నట్లుగా అనిపించిందా?

చిన్న టిప్:

అందుకే,

• వారితో రోజూ కనీసం 10 నిమిషాల “మాట్లాడే సమయం” కేటాయించండి.
• ఈ ప్రశ్నలు అడిగేటప్పుడు, పిల్లలపై ఒత్తిడి లేకుండా, అనురాగంతో, ఓపికగా వినాలి.
• వారి మనసులో ఏముంది? వారేమి భావిస్తున్నారు? అన్నది తెలుసుకునే సమయం.

పిల్లల ‘బ్యాక్ టు స్కూల్’ మానసిక ఆరోగ్య చిట్కాలు:

1. రెగ్యులర్ రొటీన్ తయారుచేయండి:

పిల్లలకి ఒక రొటీన్ అవసరము. ఎప్పుడైతే ఒక రొటీన్ ఉంటుందో పిల్లలు చాలా కాన్ఫిడెంట్‌గా ఫీల్ అవుతారు. అందుకే మీ పిల్లలతో కలిసి, ఒక బ్యాక్ టు స్కూల్ రొటీన్ తయారు చేయండి ఉదయం హడావుడి లేకుండా, ఉదయం లేవడం నుంచి స్కూల్ బయలుదేరే వరకు చిన్న రొటీన్ ప్లాన్ చేయండి.

2. వారితో సమయం గడపండి:

మీ పిల్లలు స్కూల్ నుంచి రాంగానే వారితో కొంచెం సేపు టైం స్పెండ్ చేయండి. “ఈ రోజు స్కూల్ ఎలా ఉంది?” అనే సాధారణ ప్రశ్నకు బదులు: “ఈ రోజు నీకు ఏమి నవ్వు వచ్చింది?”, “ఎవరితో ఎక్కువ సమయం గడిపావు?” లాంటి ప్రశ్నలు వేసి వాళ్లతో మాట్లాడండి. దీని మూలంగా వాళ్ళు మీతో స్కూల్లో జరిగే విషయాలను పంచుకోవడం చేస్తారు.

3. వారి భయం, ఆందోళనల్ని చిల్లరగా చూసెయ్యకండి:

వాళ్లు చెప్పిన భయాలను: “అది పెద్ద విషయం కాదు!” అని తేలికగా తీసుకోవద్దు. బదులుగా: “నీకు అలా అనిపించటం సరికదా.. నేను నీతో ఉన్నాను, చూద్దాం ఎలా సులభం చేయచ్చో” అని చెప్పండి. ఇది వారిలో విశ్వాసాన్ని, భద్రతా భావనను పెంచుతుంది.

4. వారి భావాలను వ్యక్తపరిచే స్వేచ్ఛ ఇవ్వండి:

వారు మాట్లాడుతున్నప్పుడు వాళ్ళని మధ్యలో ఆపకుండా వాళ్ళని మాట్లాడి ఇవ్వండి జడ్జ్ చేయకండి. దీనితో వారికి వారి మనసులో భావాలని వ్యక్తపరిచే స్వేచ్ఛ కలుగుతుంది.

5. శాంతంగా ఉండే సమయాన్ని కల్పించండి:

రోజులో 10 నిమిషాలు – మొబైల్ లేకుండా, టీవీ లేకుండా, ఆధ్యాత్మిక సంగీతం లేదా మెడిటేషన్ చేయాలన్న స్వేచ్ఛ ఇవ్వండి. స్కూల్ నుంచి రాంగానే రిలాక్స్ అవ్వడానికి మొబైలు కంప్యూటర్లు ఇవ్వకండి.

6. ఒత్తిడిని తగ్గించే ఆరోగ్యకరమైన అలవాట్లు నేర్పించండి:

పిల్లల మానసిక ఆరోగ్యానికి మూలాధారాలు:

• సరైన నిద్ర (7-9 గంటలు)
• పోషకాహారం (junk food తగ్గించడం)
• రోజూ కనీసం 30 నిమిషాలు శారీరక వ్యాయామం (ఆటలు, నడక).

పై వాటిని మీ డైలీ రొటీన్‌లో చేర్చుకోండి.

చిన్న సూచన:

“మన పిల్లలు ఎమోషనల్‌గా స్ట్రాంగ్‌గా అవ్వాలి అంటే పుస్తకాలు చదవడం మూలంగా రాదు. మనం వారితో సమయం వెచ్చించాలి, దానితో పాటుగా మన ప్రేమని మన ఆప్యాయతని వాళ్ళకి తెలపగలగాలి. అప్పుడే వాళ్ళు కాన్ఫిడెంట్గా ఎమోషనల్‌గా స్ట్రాంగ్‌గా ఎదగలుగుతారు”

బలమైన మనస్సు = విశ్రాంతి + భద్రత + అంగీకారం (parental acceptance).

ఇలాంటి సందర్భంలో తల్లిదండ్రులు తప్పకుండా చేయకూడని 5 పొరపాట్లు:

1. “ఇదంతా ఓ చిన్న విషయం మాత్రమే” అని తీసుకోవడం:

పిల్లల భావాలను తేలికగా తీసుకుంటే, వారు “నన్ను ఎవరూ గ్రహించడం లేదు” అని అర్థం చేసుకుంటారు. దానితో వారిలో ఆత్మవిశ్వాసం కొరబడుతుంది.

👉 ఇలా చెప్పండి:

“ఇది నీకు ఎంతగా బాధిస్తోంది నీ మాటల్ని విని అర్థమవుతోంది. చెయ్యగలిగినంత సహాయం నేను చేస్తాను.”

2. ఇతర పిల్లలతో పోల్చడం:

“చూడు, నీ స్నేహితుడు ఎంత సులభంగా స్కూల్‌కి వెళ్తున్నాడో!” అనడం వలన పిల్లల్లో కాన్ఫిడెన్స్ దెబ్బతింటుంది.

👉 ఇలా అడగండి:

నీకు ఏం కష్టం వచ్చింది ఏం చేయ నేను ఏం చేయగలను?

3. పక్కన కూర్చోకుండా, సలహాలు ఇస్తూ పోతూ ఉంటే:

పిల్లలు ఆందోళన చెబుతుంటే, తల్లిదండ్రులు “అలా చేయద్దు”, “ఇలా చేయు” అని వెంటనే సలహాలు ఇవ్వడం వల్ల.. వాళ్లు వినిపించుకోబడలేదని అనుకుంటారు.

👉 ఇలా చెప్పండి:

ముందుగా విని, “అవును, అది కష్టంగా అనిపిస్తుందిగా” అని స్పందించి, ఆ తరువాతే సానుకూల సలహా ఇవ్వాలి.

4. ఎప్పటికీ పాజిటివ్ గానే ఉండాలంటూ ఒత్తిడి చేయడం:

“నువ్వు బలంగా ఉండాలి”, “నీవు భయపడకూడదు” లాంటి మాటలు పిల్లలకు తీవ్రంగా ఒత్తిడి కలిగించవచ్చు.

👉 ఇలా చెప్పండి:

“నీవు భయపడుతున్నా సరే, నీకు నేను పక్కన ఉన్నాను. కలసి పరిష్కారం చూద్దాం.” అని భయాన్ని ఎదుర్కోవడం నేర్పించాలి.

5. మీ స్వంత పని ఒత్తిడిని వాళ్ల మీద వేసేయడం:

మీరు పని ఒత్తిడిలో ఉన్నప్పుడు, పిల్లల ఆందోళనలను “ఇప్పుడు వీటి టైం కాదు!” అంటూ తిరస్కరించొద్దు.

👉 ఇలా చెప్పండి:

“ఇప్పుడు నాకు 10 నిమిషాలు టైం కావాలి. ఆ తరువాత మనిద్దరం కలసి మాట్లాడుదాం” అనేలా వ్యవహరించాలి.

బహుశా మీ పిల్లలు ఉదయాన్నే లేచి స్కూల్‌కి సిద్ధం కావడం మానేస్తున్నారు. లేదా నిశ్శబ్దంగా, అసహనంగా మారుతున్నారు. ఈ మార్పులు చూసి మీరు చిరాకు పడుతున్నారు వాళ్లు మీతో తొందరగా పరుగులు పెట్టాలి అని అనుకుంటున్నారా?

కానీ ఓసారి ఆగి ఆలోచించండి –

“వాళ్ల మనసు ఇప్పుడు ఏం అనుకుంటుందో నేను విని, అర్థం చేసుకున్నానా?”

వారి ఆందోళనలను భయాలను నిజమైన నమ్మి వారి అనుభవాల నుంచి వాళ్ళని నమ్మటమే మనం తల్లిదండ్రులుగా చేయగలిగిన ముఖ్యమైన పని. మనము ప్రతి అడుగు వాళ్లతో కలిసి నడవాలి. పక్కన ఉండాలి – ముందుకు నడిచే ధైర్యాన్ని చూపించాలి, తేలికగా కాకుండా సరైన దిశలో.

అప్పుడే మీ పిల్లలు ఒకరోజు అంటారు – “స్కూల్ మళ్ళీ మొదలైంది కానీ నాకు ఏమాత్రం భయం వేయలేదు అని”. నేను స్కూలు తెరవడం కోసం ఎంతో ఉత్సాహంగా వెయిట్ చేస్తున్నాను అని కూడ అంటారు.

“పిల్లల భయాల్ని మనం పరిష్కరించాలంటే.. ముందు మన ఆతృతను, అంచనాలను, కోరికలను పక్కనబెట్టాలి. మనం వింటున్నామా? లేక మాట్లాడే పని మాత్రమే చేస్తున్నామా?” అని ఆలోచించాలి.

(వచ్చే వారం మరో టాపిక్‌తో కలుద్దాం)