[శ్రీ సి.హెచ్. ప్రతాప్ గారి ‘మనోనిర్మూలన’ అనే రచనని అందిస్తున్నాము.]
సూర్యుడు ఉత్పత్తి చేసే నీటి ఆవిరి నుండి ఏర్పడిన మేఘం ఎలా సూర్యుడిని దాచిపెడుతుందో, అదే విధంగా ఆత్మ నుండి ఉద్భవించిన మనస్సు ఆత్మను కప్పివేస్తుంది. మనస్సు ఉన్నంత వరకు, మనిషి ఆత్మ స్వభావాన్ని పూర్తిగా గ్రహించలేడు. అన్ని రకాల స్పృహ స్థితులలో ఆత్మ గురించి తెలిసినవాడే సాక్షాత్కారాన్ని పొందినవాడని చెప్పవచ్చు.
మనోనిర్మూలన అంటే కోరికలు, ఆలోచనలు, ఊహలు, ఇష్టాలు–అయిష్టాలు వంటి మనసులోని గుట్టను పూర్తిగా తొలగించడం. మనస్సును నాశనం చేయడం మనో నాశనం. ఇది శాశ్వత విముక్తిని ఇస్తుంది. మనోలయం అయితే తాత్కాలిక స్థితి మాత్రమే – మనస్సు కొంతసేపు శాంతించినా, మళ్లీ ఇంద్రియ విషయాల్లో విహరించగలదు. నిజమైన మోక్షం మనో నాశనం తోనే సాధ్యం.
‘నేను ఎవరు?’ అనే ఆత్మ విచారణ మనస్సును నియంత్రించడానికి మరియు అంతిమంగా నాశనం చేయడానికి అత్యుత్తమ మార్గం. అహంకార భావనను నిర్మూలించడం అవసరం. అహంకారం అనేది మనస్సు అనే వృక్షానికి విత్తనం. వైరాగ్యం (విషయాల పట్ల అయిష్టత) కూడా మనస్సు నిర్మూలనలో శక్తివంతమైన పద్ధతి. ఇంద్రియ సుఖం క్షణికమని, వస్తువులు నశించేవని తెలుసుకోవడం ద్వారా అయిష్టత పెరుగుతుంది.
మనస్సును బ్రహ్మంపై కేంద్రీకరించడం ద్వారా దానిని స్థిరపరచవచ్చు. అభ్యాసం అనేది నిరంతర ధ్యానం; ఇది సమాధికి దారితీస్తుంది. ప్రాణాయామం ద్వారా మనస్సు క్రియాశీలత తగ్గుతుంది కానీ విచారణ వలె మూలానికి వెళ్లి నాశనం చేయలేడు. ఆలోచనలను నియంత్రించడం, ఊహలు – పగటి కలలు మానుకోవడం, మానసికంగా ఆస్తులను త్యజించడం మనస్సును నిర్మూలించడానికి పద్ధతులు. సమాధి స్థితిలో ఆలోచనలను నిలిపివేయడం ద్వారా సంపూర్ణ అనుభవం సాధ్యమవుతుంది.
జపం, కీర్తన, ప్రార్థన, భక్తి, గురుసేవ, శాస్త్రాధ్యయనం కూడా మనస్సును నిర్మూలించడానికి మార్గాలే. మిమ్మల్ని మీరు శక్తివంతం చేసుకోవడానికి మొదటి దశ, సత్కలాలను ప్రసరించే మార్గంగా నిలిపే స్వచ్ఛమైన ఆలోచనలు, శుభ భావనలను సృష్టించడం. ఆధ్యాత్మిక జ్ఞానాన్ని అధ్యయనం చేసి మనస్సును శాంత పరచండి, కొత్త ఆలోచనా విధానాలను పెంపొందించండి. ప్రతి ఆలోచన మీ ఆధ్యాత్మిక ప్రేరణకు దైవానుభూతి వైపు నడిపే మార్గదర్శకంగా నిలవాలి.
