[మానారె గారి ‘మానవుల కన్న పశు పక్షులే మిన్న’ అనే కవితను విశ్లేషిస్తున్నారు శ్రీ నరేంద్ర సందినేని.]
ప్రముఖ కవి, రిటైర్డ్ ప్రిన్సిపల్, ఆదిలాబాద్ జిల్లా జానపద గేయాల సేకరణ కర్త, శ్రీ మాదాడి నారాయణ రెడ్డి (మానారె) కలం నుండి జాలువారిన ‘మానవుల కన్న పశు పక్షులే మిన్న’ అనే కవిత చదవగానే నాలో కలిగిన అనుభూతులకు అక్షర రూపం కల్పించి అందిస్తున్న విశ్లేషణా వ్యాసం ఇది.
‘మానవుల కన్న పశు పక్షులే మిన్న’ కవితా శీర్షిక విశేషమైన అర్థం కలిగి ఉంది. ఇది ముఖ్యంగా నైతికతను మరియు సహజ సిద్ధమైన జీవనాలను ప్రతిపాదిస్తుంది. పశు పక్షులది స్వార్థరహిత జీవనం. అవి తమ సహజ స్వభావానికి అనుగుణంగా జీవిస్తాయి. అవి అధిక ప్రాపంచిక ఆకాంక్షలు, దురాశలు లేకుండా జీవిస్తాయి. కానీ, మనుషులు పేరుకు మాత్రమే ప్రగతిశీలతను చాటుతూ స్వార్థంతో, అసూయతో జీవనం గడుపుతూ శ్రమజీవులకు శ్రేయస్సును అందించాలి అనే వాస్తవాన్ని గ్రహించడం లేదు. పశుపక్షులు సహజంగా ప్రకృతికి హాని చేయకుండా జీవిస్తాయి. కానీ, మనుషులు తమ అవసరాల కోసం అడవులను నాశనం చేయడం, నీటి వనరులను కాలుష్యానికి గురి చేయడం, పర్యావరణానికి హాని కలిగించడం చేస్తున్నారు. పశుపక్షులు కపటం లేనివై ఉంటాయి. కానీ, మానవుల్లో నమ్మకద్రోహం, మోసం, ద్వేషం, కపటం వంటి లక్షణాలు ఎక్కువగా కనిపిస్తాయి. పశు పక్షులు నిస్వార్ధమైన ప్రేమను కలిగి ఉంటాయి. అవి తమ యజమానులపై సమూహంలోని తోటి జీవులపై అపారమైన ప్రేమను చూపిస్తాయి. అవి మానవులలాగా ఎటువంటి స్వార్థాన్ని, కపట ప్రేమను వ్యక్తం చేయవు. పక్షులది స్వతంత్ర జీవనం. అవి ఆకాశంలో స్వేచ్ఛగా విహరిస్తాయి. పశు పక్షులకు అసూయ, అహంకారం ఉండవు. అవి నిబంధనలకు బందీలై ఉండవు. కానీ, మానవుడు వివిధ సంస్కృతి సాంప్రదాయాల కట్టుబాట్లకులోనై జీవిస్తున్నాడు. కొన్ని సందర్భాలలో పశు పక్షుల జీవన విధానం మానవుల కంటే ఎంతో గొప్పదిగా కనిపిస్తుంది. అయితే మానవుడు తనకు గల తార్కిక శక్తి, విజ్ఞానం వంటి అంశాలను సద్వినియోగం చేసుకోవాలి. అప్పుడు మాత్రమే మానవ జీవితం సార్థకం అవుతుంది.
“ప్రకృతి సౌధాలు వీక్షించి చూచిన
పశు పక్షి జన్మయే మేలనిపించును”
ఇది మనుషుల సహజ స్వభావాన్ని సూచిస్తుంది. మనం ప్రకృతి అందాలను ఆస్వాదిస్తాం. వివిధ ప్రదేశాలను సందర్శిస్తాం. అక్కడి వింతలను, విశేషాలను గమనిస్తాం.అయితే, కేవలం వీక్షించడం మాత్రమే కాకుండా వాటి అంతరార్థాన్ని గ్రహించాలి అనే భావన ఇందులో వ్యక్తమవుతున్నది. ఇది మనం ఆలోచించి చూస్తే ఒక విధమైన వట్టి వాదన కాదు. అందులో ఎంతో నిజం ఉంది. మనిషి ప్రకృతిలోని అందాలను చూసిన తర్వాత నేర్చుకొనవలసినది ఎంతో ఉంది. మనిషిగా పుట్టడం కంటే పశువుగా లేదా పక్షిగా పుట్టడం మేలు అనిపించవచ్చు. పశు పక్షుల జీవనం స్వేచ్ఛతో, నిరాడంబరంగా ఉంటుంది. పశుపక్షుల జీవనం మానవ జీవితానికన్నా మెరుగైనదని వ్యక్తమవుతుంది. ఈ కవితా పంక్తులు మానవ జీవితాన్ని గురించి లోతైన సందేశాన్ని అందిస్తాయి. మానవ జీవితంలోని సంక్లిష్టతను, భౌతిక ఆసక్తులతో నిండిన మనుషుల ఉనికిని ప్రశ్నిస్తూ పశు పక్షుల సహజ జీవన విధానం మంచిది అనే భావన కల్గిస్తుంది. ప్రకృతి అందాలను వీక్షించాలి. ప్రకృతి అందించే పరోపకారాన్ని మనిషి అలవర్చుకోవాలి అని జీవితం పట్ల లోతైన అవగాహన ఉండాలని సూచిస్తుంది.
“విను వీధిలో తిరుగు విహగములు చూడగా
స్వేచ్ఛయై నిజేచ్ఛతో లోక లోకాలలో
ఆటపాటల తోడ నానందమగ్నమై
ఎగురుచున్నవి అవి ఎదురు లేని తీరు”
కవి పక్షుల స్వేచ్ఛను చక్కగా వివరిస్తున్నారు. ఆకాశ వీధిలో తిరిగే పక్షులను చూసినప్పుడు అవి పూర్తిగా స్వేచ్ఛగా తమ ఇష్టానుసారం ప్రపంచంలో ఎక్కడైనా విహరించగలవని తెలుస్తున్నది. ఎదురులేని విధంగా పక్షులు సంతోషంతో కలిసి మెలిసి ఎగురుచున్నవి. అవి ఎలాంటి అడ్డంకులు లేకుండా ఎగురుతూ ఆనందిస్తున్నాయి. ఈ పంక్తులలో కవి పక్షుల నిర్బంధం లేని స్వేచ్ఛను వర్ణిస్తున్నారు. అవి ఎటు వైపు అయినా వెళ్లేందుకు ఎక్కడనైనా జీవించేందుకు పూర్తిగా స్వేచ్ఛను కలిగి ఉన్నాయి. దీనిని మనుషుల జీవితాలకు పోలికగా భావించవచ్చు. నిజమైన ఆనందం స్వేచ్ఛలోనే దాగి ఉందనేది స్పష్టం అవుతుంది.
“వసుధలో పశువులు పచ్చి గడ్డి మేసి
ఏటి నీరు ద్రావి నీడయందు చేరి
ఎవరికిని ఎగ్గులు ఏమియు చేయక
ఎగిరి గంతేయుచు తిరుగుచున్నవి అవే”
“నీటిలో మీనములు నాచులో తిరుగుచు
దాగుడు మూతలు ఆడుచున్నవొ ఏమో
వాటి విన్యాసం వాటి విలాసం
ఉల్లమునందున ఉత్సాహమే రేపు”
చేపలు నీటిలో తేలియాడుతూ నాచులో తిరుగుతున్నాయి. ఇది చేపల సహజ జీవనశైలిని వాటి చురుకుదనాన్ని సూచిస్తుంది. చేపలు నీటి లోతుల్లో ఒక దానితో ఒకటి దాగుడుమూతల ఆటలాగా చలిస్తున్నాయనే దృశ్యం ఈ కవితలో కనిపిస్తుంది. చేపల చలనము ఎంతో నెమ్మదిగా ఆనందంగా స్వేచ్ఛగా ఉంటుందని చెబుతుంది. చేపలు నీటిలో మునగడం తేలడంలోని ఒక రకమైన విన్యాసము మరియు విలాసము కనుల విందు చేస్తుంది. ఉల్లం అంటే హృదయం. ఆ నీటి లోతుల్లో చేపలు సంచరించడం ఒక ఉత్సాహకరమైన దృశ్యంగా భావించబడుతుంది. ఇందులో నీటిలో చేపల చలనం, వాటి ఆటలు, ప్రకృతిలో వాటి సహజ వినోదం ఎంతో సుందరంగా చిత్రించబడ్డాయి. ప్రకృతిలోని జీవరాశుల ఆనంద దృశ్యాన్ని కవి మనోహరంగా చిత్రించారు. చెరువు నీటిలో చేపలు స్వేచ్ఛగా తేలియాడుతూ కలిసి మెలిసి గడిపే దృశ్యం మన కళ్ళకు కట్టినట్టుగా ఉంది. ఇది కేవలం చేపల గురించి మాత్రమే కాదు. ప్రకృతిలో స్వేచ్ఛగా జీవించే ప్రతి జీవి ఆనందంతో ఉండాలని వ్యక్తం అవుతున్నది.
“చైత్రము తోడనే కోకిలల కూతలు
మేఘ గర్జన తోడ కేకి నాట్యాలును
చల్లని మెల్లని పిల్ల వాయువుల తోడి
శాఖ పెను శాఖల చుంబనాదులును
చూడ చూడ మనిషి ఉన్మత్తుడై పోవు”
చైత్రమాసం రాగానే కోకిలల కుహూ కుహూ రాగాలు మధురంగా వినిపిస్తాయి. ఇది వసంత ఋతువు ప్రారంభాన్ని తెలియ జేస్తుంది. మేఘాలు గర్జించగా నెమళ్లు ఉల్లాసంతో పురివిప్పి నాట్యం చేస్తాయి. ఆ దృశ్యాన్ని ఎంత సేపు చూసినా తనివి తీరదు. మధురమైన శీతలమైన గాలులు నెమ్మదిగా వీస్తూ వాతావరణాన్ని మరింత మధురంగా ఆహ్లాదకరంగా మారుస్తున్నాయి. గాలి తాకిడికి ప్రకృతిలో భాగమైన చెట్ల కొమ్మలు ఒకటి మరొక దానితో స్నేహభావంతో ప్రేమతో తాకుతున్నట్లు, కదిలి చుంబిస్తున్నట్లు అనిపిస్తున్నది. ఈ అందమైన ప్రకృతి దృశ్యాలను చూసిన మనిషి ఆనందంతో మైమరిచి పోతాడు. ఈ కవితలోని ప్రతి పంక్తిలో ప్రకృతిలో సంభవించే అందమైన దృశ్యాలను కవి చక్కగా వర్ణించాడు. All these create a mesmerizing environment. కవి ప్రకృతిని ఎంతో అందంగా జీవం ఉట్టిపడేటట్లుగా వర్ణించిన తీరు బాగుంది.
“మనుజుల యందున మాటిమాటికిని
కోపతాపాలతో కొట్టుమిట్టాడుచు
అన్నతో తమ్ముడు తండ్రితో కొడుకుయు
జగడముల తోడనే ఆగర్భ శత్రువులు”
మనుషుల మధ్య సంభాషణలో ప్రతి మాటకు పట్టింపులకు పోవడం, గొడవలు పెట్టుకోవడం చూస్తుంటాం. మనుషులు కోపంతో,ఆవేశంతో, తగాదాలు పెట్టుకుంటారు. కుటుంబ సభ్యులైన అన్నతో తమ్ముడు, తండ్రితో కొడుకు ప్రేమ, ఆప్యాయతతో మెలగాలని తగాదాలకు ఆస్కారం ఇవ్వకూడదు అనే సంగతిని మర్చిపోతున్నారు. కుటుంబ సభ్యులు అన్యోన్యంగా కలిసిమెలిసి ఉండాలి, సౌహార్ద్రతను అలవర్చుకోవాలి, సౌభ్రాతృత్వంతో మెలగాలి. సమాజంలో ఏర్పడిన విభేదాలను, కుటుంబ సంబంధాలలో వచ్చిన మార్పులను ఈ కవిత వివరిస్తుంది. చిన్న చిన్న విషయాలకే మనుషులు కోపంతో ఘర్షణ పడడం, కుటుంబ సభ్యులే శత్రువులుగా మారిపోతున్న స్థితిని సున్నితంగా వివరిస్తున్నది. సమాజంలోని మనుషుల మనసుల్లో పేరుకుపోయిన అసహనాన్ని విభేదాలను స్పష్టంగా చాటి చెప్పిన తీరు అద్భుతంగా ఉంది.
“కలియుట తోడనే కృత్రిమపు చిరునవ్వు
నటనతో కూడిన కరచాలనంబులు
మాటలన్నిటిలోన తేనె లొలుకుచుండు
హృదయాననే విషం కొల్లగా కనిపించు”
మనుషులు కలిసిన వెంటనే పెదాలపై ఒక కృత్రిమమైన చిరునవ్వు వెలగడం చూస్తాం. మనుషుల్లో స్వార్థం పెరిగి నిజమైన చిరునవ్వు మాయమైంది అని చెప్పిన తీరు బాగుంది. మనుషులు ప్రేమ, ఆప్యాయతతో చేతులు కలపడం లేదు. పలకరించడంలో కూడా నటన ఉంటుంది. మనుషులు కరచాలనం చేయడం కూడా మర్యాద కొరకు మాత్రమే. కానీ, హృదయపూర్వకంగా ప్రేమతో చేతులను కలపడం లేదనేది తెలుస్తున్నది. మనుషులు మాట్లాడే మాటలు అన్ని తీయగా మధురంగా తేనెలొలుకడం మనకు తెలుసు. అవి హృదయపూర్వకమైనవి కావు. మనుషుల మనసులో మోసం, ద్వేషం,అ సూయ దాగి ఉంటాయి. వారి హృదయాలు అమితమైన విషంతో నిండి ఉంటాయి. అవి ఎదుటి వారికి బాధను కలిగిస్తాయి. మన హృదయంలో నిగూఢంగా ఉన్న ప్రతికూల భావాలు బయటకు వస్తే అవి హానికరం అవుతాయి. మానవ సంబంధాలు మంచిగా ఉండాలంటే మన హృదయంలో ఉండే చెడు భావనలను తొలగించుకోవాలి. మన మనసులో నెగటివ్ భావనలు ఉంటే అవి విషంలా మారి మనల్ని క్షీణింప చేస్తాయి. మంచి మనసుతో స్వచ్ఛమైన ఆలోచనలతో జీవించాలి. ఈ కవితా పంక్తులు మిథ్యాచారంతో నిండిన మనుషుల స్వభావాన్ని వివరిస్తాయి. సమాజంలోని నటనతో కూడిన మనుషుల ద్వంద్వ స్వభావాన్ని ప్రతిబింబిస్తాయి.
“ముదము కలిగిన పశువు కేరింతలే కొట్టు
దుఃఖమధికమైన ఆక్రందనము చేయు
హృదయమున దుఃఖము ముఖమున ప్రీతియు
మచ్చుకైనను మనకు కనిపించదు కదా!”
ఆనందంగా ఉన్న పశువు పట్టపగ్గాలు లేని విధంగా గంతులు వేస్తుంది. అంబా అని అరుస్తుంది. సంబరంతో తోటి పశువులతో ఆనందాన్ని పంచుకుంటుంది. పశువు తీవ్రమైన బాధను ఎదుర్కొన్నప్పుడు బాధపడుతుంది. ఆక్రందనము చేస్తుంది. మనుషులమైన మనం మనసులో ఎంత బాధ ఉన్నప్పటికీ ముఖములో మాత్రం ఆనందాన్ని చూపించగలం. ఇది మనుషుల స్వభావానికి సంబంధించినది. మనిషి లోపల ఎంత బాధ ఉన్నా మనసులో ఎలాంటి అనుభూతులున్నా బాహ్యంగా విభిన్నమైన భావాలను చూపించగలడు. కానీ, పశు పక్షులు హృదయంలో దుఃఖాన్ని ముఖంలో సంతోషాన్ని ప్రకటించలేవు. అవి బాధ కలిగితే బాధను సంతోషం కలిగితే సంతోషాన్ని మాత్రమే వ్యక్తం చేస్తాయి. మనిషి హృదయంలోని అసలైన భావాలు బయటకు స్పష్టంగా కనిపించవు. ఈ కవితా పంక్తులు మనిషి మానసిక స్థితిని ప్రతిబింబిస్తున్నాయి.
“మనిషి మనిషిలోన కులమత భేదాలు
భేదాలతో కూడి మానని గాయాలు
ఎత్తు వేసిన యెడల ఎత్తుకు పై యెత్తు
ఎత్తులు పారక మొత్తుకొందురు తుదకు”
సమాజంలో కులమత భేదాలతో పొరపొచ్చాలు ఏర్పడడం, వివిధ వర్గాలుగా విడిపోవడానికి కారణం అవుతున్నాయనే భావం వ్యక్తం అవుతుంది. అదే విధంగా కులం పేరిట మతం పేరిట అల్లర్లు మానవ సమాజానికి గాయాలుగా మారాయి. మనుషుల మధ్య విభేదాలు అసహనాన్ని సృష్టించడం మరియు సమాజాన్ని బలహీనపరచడం చూస్తున్నాం. ఒకరు ఎత్తు వేస్తే ఎదుటి వారు ఇంకా పెద్ద ఎత్తు వేస్తారు. ఇది ద్వేషానికి ప్రతి ద్వేషం, ప్రతీకారానికి మరింత ప్రతీకారాన్ని తెచ్చిపెడుతుంది. మంచి కొరకు మనుగడ కొరకు ఎత్తులు లేదా ప్రణాళికలు వేయాలి. ఇవాళ సమాజంలో మనుషులు వినాశనాన్ని గుర్తించకుండా ఎత్తులు వేయడం ఆవేదన కలిగిస్తుంది. మనుషుల మధ్య కులమత విభేదాలు, ప్రతీకార కృత్యాలు పెరిగి చివరికి అనర్థాలు సంభవిస్తున్నాయి. మనుషుల చేష్టల వల్ల సమాజం కలత చెందడం, శాంతికి భంగం కలగడం చూస్తున్నాం. కుల మత విభేదాలను అధిగమించాలి. మానవతావాద దృక్పథాన్ని అవలంబించాలి అనే సూచనను గమనించాలి.
“పశు పక్షులను జూడ పసిపాపల వలె
కలిసి మెలిసి యుండి దేవత్వమే చూపు
ఎన్ని చూసిన గాని ఎందుచేతనొ గాని
మానవుల కన్నను పశుపక్షులే మిన్న”
ఇక్కడ కవి పశు పక్షులను పసిపాపలతో పోలుస్తున్నాడు. పసిపాపలు స్వభావంలో అమాయకత్వాన్ని హానిపరచని స్వభావాన్ని కలిగి ఉంటారు. అలాగే పశుపక్షులు కూడా స్వచ్ఛమైన స్వభావసిద్ధమైన ప్రవర్తన చూపుతాయి. పశుపక్షులు సహజంగా సమూహంలో కలిసిమెలిసి జీవిస్తాయి. వాటికి మానవుల మాదిరిగా స్వార్ధం, ద్వేషం ఉండవు. వాటి ప్రవర్తనలో ఒక రకమైన పవిత్రత, దైవత్వం కనిపిస్తుంది.
ఇక్కడ కవి మనం ఎంత గమనించినా ఎంత పరిశీలించినా పశు పక్షుల ప్రవర్తన మనుషుల ప్రవర్తన కంటే గొప్పగా ఉంటుంది అంటున్నారు. మనిషి స్వార్థ బుద్ధితో ప్రవర్తిస్తాడు. కానీ, పశుపక్షులు సహజ సిద్ధంగా దోష రహితంగా ఉంటాయి అని చెప్పిన తీరు బాగుంది. ఈ కవితా పంక్తిలో మానవుని ప్రవర్తన కంటే పశు పక్షుల జీవనశైలి ఆదర్శనీయమని చెప్పబడింది. మనిషి అభివృద్ధి చెందిన జీవిగా భావించబడినప్పటికీ అతనిలో ద్వేషం, అసూయ,క్రూరత్వం ఎక్కువగా ఉంటున్నాయి. అందుచేత సహజసిద్ధంగా జీవితం గడుపుతున్న పశుపక్షులు మానవుని కంటే మిన్నగా ఉన్నట్లు కవి తెలియజేస్తున్నారు. మనిషి తనకు ఉన్న తెలివిని, బుద్ధిని తన స్వార్థ ప్రయోజనాల కోసం ఉపయోగిస్తుండగా పశు పక్షులు సహజమైన నిర్దోషమైన జీవితాన్ని గడుపుతాయి. అందుకే, వాటిలోని అమాయకత్వం, కలిసిమెలిసి ఉండే తత్వం మనిషి కంటే మిన్నగా ఉన్నాయని కవి నారాయణ రెడ్డి (మానారె) కవితలో వ్యక్తం చేసిన భావాలు అద్భుతంగా ఉన్నాయి.
కవి నారాయణరెడ్డి (మానారె) మరిన్ని మంచి కవితా సుమాలు విరబూయించాలని మనసారా కోరుకుంటున్నాను.
