[శ్రీ సి.హెచ్. ప్రతాప్ గారి ‘దైవంతో అనుసంధానం’ అనే రచనని అందిస్తున్నాము.]
ప్ర + అర్థన = ప్రార్థన – అంటే మన మనసులోని ఆలోచనలు, ఆశలు, అర్థనలు దేవునికి సమర్పించడం.
ప్రార్థన అనేది మనం నమ్మే దైవంతో మాట్లాడే పవిత్ర మార్గం. ఇది కేవలం కోరికలు అడగడం మాత్రమే కాదు; దేవునితో అనుబంధాన్ని ఏర్పరచుకోవడం, ఆయన కరుణకు కృతజ్ఞతలు తెలపడం కూడా. చాలామంది కష్టాల్లో ఉన్నప్పుడు ప్రార్థిస్తారు, కానీ నిజమైన ప్రార్థన అనేది కేవలం అర్థన కాదు – అది భక్తి, కృతజ్ఞత, సమర్పణ.
ప్రార్థనకు నిర్దిష్ట పద్ధతి ఉండదు. ఇది ఒంటరిగా, నిశ్శబ్దంగా మనసులో చేయవచ్చు; గుడిలో పూజ రూపంలో లేదా భజన, కీర్తనల రూపంలో సమూహంగా చేయవచ్చు. భగవంతుని స్మరణలో జపం, హారతి, ధ్యానం వంటి రూపాలు కూడా ప్రార్థనలో భాగమే.
ప్రార్థన రెండు రకాలుగా చెప్పబడింది – సకామ ప్రార్థన, అంటే కోరికల కోసం చేసే ప్రార్థన; మరియు నిష్కామ ప్రార్థన, అంటే ఎటువంటి కోరికలూ లేకుండా భగవంతునిపై ప్రేమ, విశ్వాసం చూపే సాధన. నిష్కామ ప్రార్థన మనసుకు శాంతిని, హృదయానికి పవిత్రతను ఇస్తుంది.
కోరడం మానవ సహజ స్వభావం. కానీ ప్రార్థనలో కోరడం వాణిజ్యం కాదు – అది ఆత్మీయత. అందుకే వేదాలలో పురుష సూక్తం, శ్రీ సూక్తం, మన్యు సూక్తం, దేవీ సూక్తం వంటి పవిత్ర ప్రార్థనలు ఉద్భవించాయి. అలాగే భారతం, భాగవతం, రామాయణం వంటి గ్రంథాలలో దేవతలను స్తుతించే అనేక స్తోత్రాలు ఉన్నాయి. ఇవి మనిషికి శాంతి, సుఖం, ఆత్మస్థైర్యాన్ని అందిస్తాయి.
భారతదేశ భూమిలో మహర్షులు, యోగులు, తపస్వులు నిత్యం భగవంతునితో మమేకమై ప్రార్థనల ద్వారా దైవానుభూతిని పొందారు. వారి భక్తి, తపస్సు, ప్రార్థనల వలననే ఈ భూమిపై ఎన్నో దైవావతారాలు అవతరించాయి.
ఉదాహరణకు, లోకకంటకుడైన రావణాసురుడిని సంహరించమని దేవతలు ప్రార్థించడంతో శ్రీమన్నారాయణుడు శ్రీరాముడిగా అవతరించాడు. అలాగే మహిషాసురుడి దుష్టకార్యాలను భరించలేక దేవతలు ప్రార్థించగా, దివ్యశక్తులు ఏకమై ఆదిపరాశక్తి రూపంలో అవతరించి అతనిని సంహరించింది.
ప్రార్థన కేవలం వ్యక్తిగత శాంతికోసం మాత్రమే కాదు – సమాజ శాంతి, ఐకమత్యం, సహజీవనం కోసం కూడా చేయబడాలి. ప్రజల సమష్టి సంకల్పం, ఐక్యత, శాంతిని సూచించే శ్లోకం వేదాలలో ఉంది:
శ్లోకం:
సమస్తాః సంకల్పాః సుమనసో భవన్తు।
సమాన మస్తు వో మనః।
యథా వః సుసహాసతి॥
అర్థం:
మన అందరి సంకల్పాలు శుభకరంగా, మంచి మనస్సుతో ఉండుగాక! మీ అందరి మనస్సులు, ఆలోచనలు, లక్ష్యాలు సమానంగా ఉండుగాక!
అలా మీరు కలసికట్టుగా జీవించి, శాంతిగా పని చేయగలుగుగాక!
ఇది వ్యక్తిగత ప్రార్థనకంటే సమాజం కోసం చేసే ఉన్నత ప్రార్థన. అందరి ఆలోచనలు ఒకే దిశలో, శుభకార్యాల వైపు సాగితే, ఆ సమాజం బలంగా, శాంతిగా నిలుస్తుంది. ఐకమత్యమే నిజమైన ప్రార్థనా ఫలం.
ప్రార్థన యొక్క పరమార్థాన్ని తెలిపే మరో గొప్ప వేద శ్లోకం:
శ్లోకం:
అసతో మా సద్గమయ।
తమసో మా జ్యోతిర్గమయ।
మృత్యోర్మా అమృతంగమయ॥
దేవా! అసత్యం నుండి సత్యం వైపు నన్ను నడిపించు. చీకటి నుండి వెలుగు వైపు నన్ను నడిపించు. మృత్యువు నుండి అమరత్వం వైపు నడిపించు.
ఇది అత్యున్నతమైన ప్రార్థన. ఇది భౌతిక కోరికల కోసం కాదు; మానవుడు తన అజ్ఞానం, అశాశ్వత జీవితం దాటి సత్యం, జ్ఞానం, శాశ్వతత్వం వైపు ప్రయాణించాలనే ఆత్మీయ ఆకాంక్ష. ఇది మనిషిని చీకటి నుండి వెలుగులోకి నడిపించే ఆధ్యాత్మిక దారిగా నిలుస్తుంది.
ప్రార్థన అనేది మనసును దేవునితో కలిపే వంతెన. అది అహంకారాన్ని కరిగించి వినయాన్ని, విశ్వాసాన్ని నింపుతుంది.
వ్యక్తి మాత్రమే కాదు, సమాజమంతా సత్యం, శాంతి, ఐకమత్యం వైపు నడవాలంటే – ప్రార్థనే ఆ మొదటి అడుగు.
నిష్కామ భక్తితో చేసిన ప్రార్థనే అత్యుత్తమం అని భగవద్గీత కూడా చెబుతోంది. ఏ కోరికలూ లేకుండా భగవంతుడిని ప్రేమతో, కృతజ్ఞతతో స్మరించడం – అదే నిజమైన ప్రార్థన. అది “దేవుడు నాకు ఇది ఇవ్వాలి” అనే వాణిజ్య భావం కాదు; “దేవుడా, నువ్వు నాతో ఉన్నందుకు, నా జీవితం నడిపిస్తున్నందుకు, నేను అడగకముందే అన్నీ ఇస్తున్నందుకు ధన్యవాదాలు” అనే సమర్పణ భావం.
ఇలాంటి ప్రార్థన మన హృదయాన్ని శాంతితో నింపుతుంది, మనసులోని అహంకారాన్ని కరిగించి వినయాన్ని, విశ్వాసాన్ని వెలిగిస్తుంది.
ప్రార్థన అంటే మనసును దేవునికి కలిపే వంతెన. ఆ వంతెన దాటినప్పుడు మనిషి భయం నుండి భక్తికి, చీకటి నుండి వెలుగుకి చేరుకుంటాడు.
