సినిమా, సంగీతం, కళలు, క్రీడలు – ఇలా ఏ రంగమైనా, అందులో విశేష ప్రతిభ కనబరిచిన అలనాటి కొందరు వ్యక్తుల గురించి, వారి జీవితంలోని కొన్ని విశిష్ట ఘటనల గురించి, ఉదాత్త ఆశయాలతో జరిగిన కొన్ని కార్యక్రమాల గురించి అరుదైన విషయాలను అపురూపమైన చిత్రాలతో ‘అలనాటి అపురూపాలు’ పేరిట సంచిక పాఠకులకు అందిస్తున్నారు లక్ష్మీ ప్రియ పాకనాటి.
~
నటుడు, దర్శకనిర్మాత పిసి బారువా:
పిసి బారువాగా ప్రసిద్ధులైన ప్రమథేష్ చంద్ర బారువా అస్సాంకి చెందిన గౌరీపూర్ రాజ వంశపు కుటుంబంలో 1903లో గౌరీపూర్‌లో జన్మించారు. ఆయన 1924లో కలకత్తాలోని ప్రెసిడెన్సీ కళాశాల నుండి పట్టభద్రుడయ్యారు. ఆ తర్వాత యూరప్ వెళ్లి, సినిమాతో సహా అన్ని కళలపై ఆసక్తి చూపి, ఎర్నెస్ట్ లుబిట్ష్, రెనే క్లైర్ వంటి చిత్రనిర్మాతల ప్రతిభను గమనించారు. భారతదేశానికి తిరిగి వచ్చి అస్సాం శాసన మండలిలో కొంతకాలం పనిచేశారు. కానీ కలకత్తాలోని ఆడంబరమైన జీవితాన్ని ఇష్టపడి అక్కడే స్థిరపడ్డారు, త్వరలోనే సినిమా ప్రపంచంలో ప్రవేశించారు.
ధీరేన్ గంగూలీకి చెందిన బ్రిటిష్ డొమినియన్ ఫిల్మ్స్‌లో ఆయన చిన్న మొత్తం పెట్టుబడి పెట్టి, ఆయన కోసం వారి సినిమాలలో నటించారు. ఆ తర్వాత ఆయన యూరప్‌కు వెళ్ళి లండన్‌లోని ఎల్‌స్ట్రీ స్టూడియోస్‌లో సినీ నిర్మాణాన్ని పరిశీలించారు. పారిస్ వెళ్లి లైటింగ్ పరికరాలు కొనుగోలు చేసి కలకత్తాకు తిరిగి వచ్చి అక్కడ ఒక స్టూడియో నిర్మించి బారువా పిక్చర్స్ లిమిటెడ్‌ను స్థాపించారు. ఆ స్టూడియో నిర్మించిన అపరాధి (1931) గొప్ప విజయం సాధించింది. ఆర్టిఫీషియల్ లైట్లను ఉపయోగించిన మొదటి కలకత్తా ప్రొడక్షన్ ఇదే. ఈ చిత్రంలో బారువా నటించారు, దేబకి బోస్ దర్శకత్వం వహించారు. గంగూలీ నటించిన ‘భాగ్యలక్ష్మి’ (1932) చిత్రంలో కూడా ఆయన విలన్‌గా నటించారు.
బ్రిటిష్ డొమినియన్ ఫిల్మ్స్ ఆర్థికంగా పతనమైనప్పుడు, బారువా గంగూలీని తమ సంస్థలో నియమించుకున్నారు. కానీ అతను గంగూలీ లాగా ధ్వనికి సిద్ధంగా లేరు. పైగా, సినిమాలంటే ఇష్టం లేని బారువా తండ్రి, కోపంతో, కుమారుడికి సహాయం చేయడానికి నిరాకరించారు. చివరికి బారువా కూడా, గంగూలీ, దేబకి బోస్ ల వలె న్యూ థియేటర్స్ లిమిటెడ్‌లో చేరారు.
న్యూ థియేటర్స్‌లో బారువాకు గొప్ప విజయం అందించిన చిత్రం దేవదాస్ (1935). ఈ చిత్రం యావత్ భారతదేశంలోనే ఓ గొప్ప సంచలనం. దీనిని మొదట బెంగాలీలో తీసినప్పుడు బారువా స్వయంగా దేవదాస్‌గా నటించారు, తరువాత హిందీలో కె.ఎల్. సైగల్ టైటిల్ రోల్‌లో నటించారు. రెండు వెర్షన్లు 1935లో విడుదలయ్యాయి. బారువా శరత్ చంద్ర ఛటర్జీ నవలను కేవలం ముడి వనరుగా ఉపయోగించుకుని, తన సొంత నిర్మాణాన్ని సృష్టించి, అక్షర రూపంలో ఉన్నదాన్ని దృశ్య రూపంలోకి మార్చారు. స్టీరియోటైప్‌లు, మెలోడ్రామాను నివారించి, బారువా ఈ చిత్రాన్ని గొప్ప విషాద స్థాయికి పెంచారు. ఈ చిత్రంలోని పాత్రలు హీరోలు, విలన్లు కాదు; కఠినమైన, శిథిలావస్థలో ఉన్న సామాజిక వ్యవస్థ ద్వారా స్థిరపడిన సాధారణ ప్రజలు. ప్రధాన పాత్ర దేవదాస్‌కు కూడా వీరోచిత కోణాలు లేవు. అతని బలహీనతలు, అతని నార్సిసిజం, అతని మానవత్వం, అతను అభిరుచి, అంతర్గత సంఘర్షణతో నలిగిపోతాడు. ఈ చిత్రం – నటన, ట్రీట్‍మెంట్, సంభాషణలలో అప్పటి ప్రబలంగా ఉన్న నాటకీయతా ధోరణి నుండి పూర్తిగా దూరంగా జరిగింది. బారువా సహజమైన, ప్రభావితం కాని నటనా శైలిని ప్రారంభించారు. ఆయన పద్ధతి ఏమిటంటే, స్వరంలో స్వల్ప వణుకు ద్వారా భావోద్వేగాన్ని వ్యక్తపరచడం; సంభాషణల మధ్య గణనీయమైన విరామాలను ఉపయోగించి గరిష్ట ప్రభావాన్ని చూపడం. ‘దేవదాస్’ సినిమా బారువాను ఒక అగ్రశ్రేణి చిత్రనిర్మాతగా, న్యూ థియేటర్స్‌ను ఒక ప్రధాన స్టూడియోగా నిలిపింది. బాంబే క్రానికల్ దీనిని “..భారతీయ చలనచిత్ర పరిశ్రమలో ఒక అద్భుతమైన కృషి” అని ప్రశంసించింది. మనకు ఇలాంటిది మరొకటి మళ్ళీ ఎప్పుడు వస్తుందో అని ప్రతి ఒక్కరు అనుకునేవారు.
ఆ సినిమా సైగల్‌ను ఉన్నత స్థాయికి తీసుకెళ్లింది. అతని విషాదకరమైన చూపులు, చిందరవందరగా ఉండే జుట్టు, ప్రేమ మరియు నిరాశ ప్రతిధ్వనించే స్వరం – దేశాన్ని ఓ ఊపు ఊపాయి. దేవదాస్‌ను 1936లో న్యూ థియేటర్స్ వారు తమిళంలో తీయగా, 1955లో బిమల్ రాయ్ (బారువా చిత్రాలకి కెమెరామన్‍గా చేశారు) తీశారు. 1953లో ఒకసారి, 1974లో మరోసారి తెలుగులో పునర్నిర్మించారు, కానీ బారువా చిత్రాలు ఇప్పటికీ ఖచ్చితమైన వెర్షన్స్‌గా నిలిచాయి!
దేవదాస్ తర్వాత బారువా మంజిల్ (1936), ముక్తి (1937), అధికార్ (1938), రజత్ జయంతి (1939), జిందగీ (1940) వంటి ఉత్తమ నాణ్యత గల చిత్రాలను నిర్మించారు. ముక్తిలో, బారువా ఒక శృంగార యువ కళాకారుడి పాత్రను పోషించాడు, అతను తన భార్యను మరొక వివాహం కోసం విడిపించడానికి ఆత్మహత్య చేసుకున్నట్టు నమ్మించి, అస్సాం అడవుల్లోకి అదృశ్యమవుతాడు. భార్య, ఆమె కొత్త భర్త వేటకు వెళ్ళినప్పుడు, ముగ్గురూ మళ్ళీ కలుస్తారు. కళాకారుడు ఆమెను కిడ్నాపర్ల నుండి రక్షించి, వారి చేతిలో చనిపోతాడు, తద్వారా ఆమెకు మళ్ళీ ‘ముక్తి’ లభిస్తుంది. ఈ చిత్రంలో ఠాగూర్ సాహిత్యంలో ప్రసిద్ధమైన గీతాన్ని తొలిసారిగా అసలు బాణీలో ఉపయోగించారు. అదే – సబర్ రంగే రంగ్, మేసా తే హోబే, తార్ బిదయ్ బేలార్ మలఖాని. ఇద్దరు మహిళల వ్యక్తిత్వాల ద్వారా పట్టణ – గ్రామీణ (ఆధునిక – సాంప్రదాయ) విభజనను బారువా ‘అధికార్’ సినిమాలో చూపించారు. ఈ చిత్రాన్ని ఫిల్మ్ జర్నలిస్ట్స్ అసోసియేషన్ 1938లో ఉత్తమ చిత్రంగా ఎన్నుకుంది. ‘రజత్ జయంతి’ అనేది బారువా లోని హాస్య నైపుణ్యాన్ని వెల్లడించే ఆసక్తికరమైన సినిమా. ఈ సినిమాలో హీరో, అసమర్థుడు, పైగా తరచూ ఆందోళన చెందే వ్యక్తి. అయినా తెరపై విజయవంతంగా రాణించాడు. సైగల్‌తో బారువాని మళ్ళీ కలిపిన సినిమా ‘జిందగీ’, పెళ్లికాని జంట కలిసి జీవించడాన్ని ప్లాటోనికల్‌గా చూపించింది. ఈ చిత్రంలోని సైగల్ పాట ‘సో జా రాజకుమారి సో జా..’ నేటికీ ఎక్కడో అక్కడ వినబడుతూనే వుంటుంది.
తన సినిమాలకు ఎక్కువగా బారువా గారే స్క్రీన్‌ప్లేలు రాసుకున్నారు. తన స్వస్థలం యొక్క విషాదకరమైన సందిగ్ధతల గురించి, దాని సంపద మరియు పేదరికం లోని తీవ్రతలు, ఆధ్యాత్మికత, క్రూరత్వం గురించి ఆయన చాలా ఆందోళన చెందారు. ఆయన తన పనిలోని చిన్న చిన్న విషయాలను కూడా బాగా ప్లాన్ చేసుకునేవారు. ఒక నటుడికి ఒక సన్నివేశంలో ఎలా నటించాలో, ఎప్పుడూ తాను నటించి చూపేవారు కాదు. ఆయన దృష్టిలో ఒక నటుడు వేరేవరిని అనుకరించ కూడదు, నటుడు ఒక వివరణకర్త. తన సినిమా విడుదలకు సిద్ధంగా ఉన్నప్పుడల్లా, బారువా ప్రీమియర్‌ చూడకుండా, సినిమా పూర్తిగా పరాజయం పాలయిందని అంచనా వేసి, అస్సాం లేదా యూరప్‌కు వెళ్లి కొత్త సినిమా కోసం ఎన్నో నేర్చుకుని తిరిగి వచ్చేవారు. అయితే ఆయన సినిమాలు ఎక్కువగా పెద్ద హిట్‌లే!
బాంబే ఫైనాన్షియర్లు బారువాను సినిమాలు తీయమని వెంబడించారు కానీ ఆయన అక్కడ సినిమాలు తీయాలని అనుకోలేదు. ఆయన మాటల్లోనే చెప్పాలంటే.. “ఇది నా రంగం కాదు. ఇది ఒక బజార్.”
బారువా 1939లో న్యూ థియేటర్స్‌ను విడిచిపెట్టి, ఫ్రీలాన్సర్‌గా పనిచేశారు. ఆయన తరువాతి చిత్రాలలో, శేష్ ఉత్తర్/జవాబ్ (1942) బహుశా ప్రత్యేకంగా నిలిచిన ఏకైక చిత్రం. మరోసారి, బారువా ఇద్దరు మహిళల వ్యక్తిత్వాల ద్వారా పట్టణ-గ్రామీణ విభజనను చూపిస్తారు – ఒకరు పేద, నిరాడంబమైనప్పటికీ ప్రపంచ జ్ఞానం కలిగిన పాత్ర; మరొకరు ధనిక, కఠినమైన స్త్రీవాది. హిందీ వెర్షన్ – కానన్ దేవి తన ఆల్-టైమ్ హిట్ పాట – ‘తూఫాన్ మెయిల్‌’ను అందించినందుకు కూడా గుర్తుండిపోతుంది.
1940లలో, బారువా ‘ది వే ఆఫ్ ఆల్ ఫ్లెష్’ యొక్క ప్రతిష్ఠాత్మక వెర్షన్‌ను ప్లాన్ చేశారు కానీ అమలు చేయలేకపోయారు. ఆయన ఎక్కువగా తాగేవారు, దాంతో ఆరోగ్యం వేగంగా క్షీణించింది. స్విట్జర్లాండ్‌లో ఆపరేషన్ చేయించుకున్నారు కానీ త్వరలోనే కుప్పకూలిపోయారు.
నవంబర్ 29, 1951న ఆయన మరణించినప్పుడు, ఆయన మరణవార్తలో ఆయనను ‘దేవదాస్ సృష్టికర్త ప్రమథేష్ చంద్ర బారువా’ అని పేర్కొన్నారు, తద్వారా ఆయనను న్యూ థియేటర్స్ కోసం అయన తొలి విజయాలని, అలనాటి ఆ చక్కటి కృషిని మరల గుర్తు చేసుకున్నారు.
పాకనాటి లక్ష్మీ ప్రియ, బాల్యం నుండే పాత సినిమాలు, సంగీతం పట్ల అభిరుచి కలిగి ఉన్నారు. చలన చిత్రాల విషయ సేకరణకర్త అయిన తన తండ్రిగారి నుండి ఎన్నో సంగతులు తెలుసుకున్నారు, నేర్చుకున్నారు. ఈ సంప్రదాయాన్ని ఆమె సోదరుడు కొనసాగిస్తున్నారు, వారి ఇల్లు సేకరణల నిధి. పుస్తక పఠనం పట్ల ఆసక్తిగల లక్ష్మీ ప్రియ నిత్య విద్యార్థిగా ఉండడానికి ఇష్టపడతారు. ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం నుండి ఎం.ఎస్.సి జువాలజీలో బంగారు పతకం సాధించారు. అదే విశ్వవిద్యాలయం నుండి ఎంబిఎ చేశారు. ఒక బిజినెస్ స్కూల్‌లో మార్కెటింగ్ బోధించారు. సున్నితమైన ఆరోగ్యం కారణంగా ఉద్యోగాన్ని విడిచిపెట్టారు. ప్రస్తుతం – పాతకాలపు అభిమానుల ఆనందం కోసం, వారు పాత చిత్రాలు, పాటలు మరియు సమాచార పోస్ట్‌లను ఆస్వాదించేందుకు ఫేస్‌బుక్‌లో మ్యూజిక్ గ్రూప్స్ నిర్వహిస్తున్నారు.