Site icon సంచిక – తెలుగు సాహిత్య వేదిక

అలనాటి అపురూపాలు – 253

సినిమా, సంగీతం, కళలు, క్రీడలు – ఇలా ఏ రంగమైనా, అందులో విశేష ప్రతిభ కనబరిచిన అలనాటి కొందరు వ్యక్తుల గురించి, వారి జీవితంలోని కొన్ని విశిష్ట ఘటనల గురించి, ఉదాత్త ఆశయాలతో జరిగిన కొన్ని కార్యక్రమాల గురించి అరుదైన విషయాలను అపురూపమైన చిత్రాలతో ‘అలనాటి అపురూపాలు’ పేరిట సంచిక పాఠకులకు అందిస్తున్నారు లక్ష్మీ ప్రియ పాకనాటి.

~

స్వరకర్త ఎస్.ఎన్. త్రిపాఠి:

ఎస్.ఎన్. త్రిపాఠిగా ప్రసిద్ధి చెందిన శ్రీ నాథ్ త్రిపాఠి 1915లో వారణాసిలో జన్మించారు. ఆయన తాతగారు, పండిట్ గణేష్ దత్ త్రిపాఠి – కాశీలోని సంస్కృత విద్యాపీఠం ప్రిన్సిపాల్. ఆయన తండ్రి, పండిట్ దామోదర్ దత్ ఠాకూర్ కాశీలోని ప్రభుత్వ ఉన్నత పాఠశాల ప్రిన్సిపాల్. అందువలన, ఎస్.ఎస్. త్రిపాఠి సంస్కృతం, హిందీలో మంచి ప్రావీణ్యం సాధించారు. దురదృష్టవశాత్తు వారి తండ్రి నాలుగేళ్ల వయసులో మరణించారు. త్రిపాఠి మెట్రిక్యులేషన్ వరకు బెనారస్‌లో చదివి, తరువాత అలహాబాద్‌కు వెళ్లి అక్కడ బిఎస్‍సి పూర్తి చేశారు.

ఆయనకి మొదటి నుంచీ సంగీతంపై ఆసక్తి ఉండేది. అందుకే, శాస్త్రీయ సంగీతంలో శిక్షణ కోసం లక్నోలోని మారీస్ కళాశాలలో (ప్రస్తుతం వి.ఎన్. భత్కాండే సంగీత సంస్థ) చేరారు. అదే సమయంలో, ఆయన తేలికపాటి శాస్త్రీయ, జానపద సంగీతంలో ప్రైవేట్‌గా శిక్షణపొందారు. మారీస్ కాలేజీలో, ఆయన గురువు ఖుర్షీద్ మినోచెర్ హోంజీ. ఆవిడ సంగీత దర్శకురాలు సరస్వతీ దేవిగా ప్రసిద్ధులు. ఆవిడ త్రిపాఠి ప్రతిభను ఎంతగానో మెచ్చుకున్నారు. మూవీ మొగల్ హిమాన్షు రాయ్ [వారి ‘కర్మ’ చిత్రం ప్రదర్శనకు సంబంధించి] మారీస్ కాలేజీని సందర్శించినప్పుడు, బాంబే టాకీస్‌తో పనిచేసేందుకు ఆవిడతో ఒప్పందం కుదుర్చుకున్నారు. ఆవిడ తనతో పాటుగా త్రిపాఠిని ఆహ్వానించారు. ఇది 1935 లో జరిగింది. ఆయన అక్కడ వయోలిన్ వాద్యకారుడిగా చేరి ‘జీవన్ నయ్య’ చిత్రానికి పనిచేశారు, ఆ సినిమాలో నటించారు కూడా. అది చిన్న పాత్ర అయినప్పటికీ, ఆయన ఒక పాట (అయి రి దైయ్యా లచక్ లచక్) పాడవలసి వచ్చింది. ఆ సమయంలో, నటన అనేది ఒక అభిరుచి మాత్రమే; ప్రాధాన్యత మాత్రం ఎప్పుడూ సంగీతమే. ఆయన 1939 వరకు ఇక్కడే ఉన్నారు. ఇక్కడ చేరినప్పుడు, వారికి నెలకు 100 రూపాయలు జీతం ఇవ్వగా, క్రమక్రమంగా నెలకు 300 రూపాయల వరకు పెంచారు. సరస్వతీ దేవి గారి వద్ద పనిచేసిన కొద్దికాలంలోనే, ఆవిడ ఆయనకి నొటేషన్స్ ఎలా వ్రాయాలో, మ్యూజిక్‍ని ఎలా అరేంజ్ చేయాలో నేర్పారు.

త్రిపాఠిగారు హరినాథ్ ఛటోపాధ్యాయ గారి నృత్య బృందంలో చేరారు. 6 నెలల పాటు, ఆయన దక్షిణ భారతదేశం అంతటా తిరిగి ప్రదర్శనలిచ్చారు. కొంతకాలం మదన్ ఆర్ట్ సెంటర్‌కు స్వరకర్తగా వ్యవహరించారు, రాంగోపాల్ గారి డ్యాన్స్ బ్యాలెట్‌కి కూడా పనిచేశాడు. 1939లో చిత్రీకరణ ప్రారంభించి 1941లో విడుదలైన ‘చందన్‌’కి సంగీతాన్ని సమకూర్చేందుకు అవకాశం లభించినప్పుడు ఇక్కడి నుంచి మళ్లీ బొంబాయికి తిరిగి వెళ్లారు. 1942లో పన్‌ఘట్, చుడియా అనే సినిమాలను రూపొందిస్తున్న ప్రకాష్ బ్యానర్‌లో చేరారు. ‘పన్‌ఘట్’ (1943) చిత్రానికి పాటలను స్వరపరచడమే కాకుండా యుగళగీతాలు కూడా పాడారు. అప్పటి నుంచి ఫ్రీలాన్సర్‌గా మారారు. హరారత్, రామాయణ్, బచ్‌పన్, స్వర్ణభూమి, పన్హారి, వీర్ కునాల్, ఆదర్, మనరోవర్ వంటి చిత్రాలకు సంగీతం అందించారు.

నటుడిగా అరంగేట్రం చేసిన పదేళ్ల తర్వాత మళ్లీ నటించే అవకాశం వచ్చింది. ఆ చిత్రం ‘ఉత్తర అభిమన్యు’ (1946). దీనికి ఆయనే సంగీతం అందించారు. రవీంద్ర సంగీతంపై తన స్వరాల ఆధారంగా, ఆయన అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన మెలోడీలను అందించారు. ఈ సినిమా ఆయన నటజీవితానికి ఊపునిచ్చింది. 1948లో, అతను ‘శ్రీరామ్ భక్త హనుమాన్’ చిత్రానికి సంగీతాన్ని సమకూర్చి, హనుమంతుని పాత్ర పోషించారు. ఈ చిత్రం బాక్సాఫీస్ వద్ద విజయాన్ని సాధించింది. దాంతో త్రిపాఠి దర్శకత్వం వైపు మళ్ళారు. తొలిసారిగా తన దర్శకత్వంలో ‘రామ్ హనుమాన్ యుద్ధ్’ (1959) తీశారు. తరువాత అనేక ఇతర పౌరాణిక సినిమాలలో హనుమంతుడిగా నటించారు.

 

అయితే కాలం మారింది, పౌరాణిక చిత్రాల స్థానంలో చారిత్రక, ఫాంటసీ సినిమాల రాక మొదలైంది. కానీ అనేక సంగీత శైలులలో ప్రావీణ్యం ఉన్న బహుముఖ ప్రజ్ఞాశాలి ఎస్.ఎన్. త్రిపాఠి మళ్ళీ తనను తాను కొత్తగా ఆవిష్కరించుకున్నారు.

త్రిపాఠి దర్శకత్వం వహించిన అనేక చిత్రాలు బాక్సాఫీస్ వద్ద యావరేజ్ కంటే మెరుగైన విజయాలు సాధించాయి. వాటిలో, రాణి రూపమతి, కవి కాళిదాస్, సంగీత సామ్రాట్ తాన్‍సేన్, ముఖ్యమైనవి. ఆయన లువ్ కుశ్ (1967), మహాసతి తులసి (1974) వంటి అనేక చిత్రాలకు సంభాషణలు, స్క్రీన్‌ప్లే కూడా రాశారు. కానీ సమయం గడిచేకొద్దీ, ప్రజల సంగీత అభిరుచులు కూడా మారాయి, ఆయన సంగీతాన్ని కోరుకునేవారి సంఖ్య తగ్గింది.

ఆయన ముక్కుసూటి మనిషి, స్నేహశీలి. ఎవరినైనా తన చిరునవ్వుతో గెలిచేవారు. ఆయన బాడీ బిల్డింగ్‌ను చాలా ఇష్టపడేవారు, ప్రతిరోజూ ఉదయం వ్యాయామం చేసేవారు. దాంతో ఆయనకి చక్కని ఆకృతి గల దృఢమైన శరీరం, ఆకర్షించే రూపం లభించాయి.

నటి వనమలను వివాహం చేసుకున్నారు. అప్పట్లో ఆయన బొంబాయిలోని విలే పార్లేలోని రాసిక్ విల్లాలో నివసించేవారు.

75 సంవత్సరాల వయస్సులో 28 మార్చి 1988 నాడు మరణించారు.

Exit mobile version